Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Yrd. Doç. Dr. Berrin AKBULUT
görüş, failin tespitinde neticenin önlenmesi yükümlülüğünün esas alınacağını,
ihmali davranışın icrai davranışla olan eşdeğerliliğinin, yalnızca önlenmesi
gereken netice açısından söz konusu olduğunu belirtmektedir. Ancak bağlı
hareketli suçlarda, neticenin önlenmesinin ihmal edilmesi, genel ve soyut bir
ihmal değil, suçun kanuni tanımında ifade edilen fiile eşdeğerde bir ihmal olarak
ortaya çıkmalıdır 85 . Bizim de katıldığımız diğer görüş ise, neticenin gerçekleşmesini
önlemeyen herkes değil, neticenin önlenmesi kendisine yükümlülük
olarak yüklenen kişi fail olabilir. Garantörlük dışında suçun işlenişine
bulunulan katkı failliğin tespitinde önemli değildir. İhmali suçların en belirgin
özelliği, icrai suç olarak hukuki değeri ihlal eden hakimiyet suçlarının yükümlülük
suçlarına dönüşmesidir. Bir başkasının işlemekte olduğu suçu önlemeyen
garantör, icrai bir suçun yanında ihmali suç tipi de varsa ihmali suçun failidir.
Buna karşılık, ihmali hareket başka birinin fiiline katkı niteliği taşıyorsa
icrai suç açısından yardım eden statüsündedir. Ancak bazı durumlarda istisnai
olarak ihmali davranan kişinin ancak şerik olabileceği ifade edilmektedir. İki
halde bunun söz konusu olduğu ifade edilmektedir. Birincisi, başkasının işlediği
suç bizzat işlenebilen suç ise, neticeyi önlemeyen şahsın fail olamayacağıdır.
Bu kişi ancak yardım eden olabilecektir. Firar suçunun faili ancak firar
eden kişi olacağından firarı engellemekle yükümlü şahıs engellemeyi yapmadığı
taktirde firar suçunun faili değil, ancak yardım edeni olacaktır 86 . İkincisi
ise amaç, saik gibi özel sübjektif unsur taşıyan suçlarda neticeyi önlemeyen
garantörün ancak yardım eden olabileceğidir 87 .
Özgü suçlar kapsamında ifade edilen bir suç şekli de bizzat işlenebilen
suçlardır 88 . Bu suçlar, suçun kanuni tanımında yer olan hareketin sadece failin
kendi bedensel davranışıyla gerçekleştirebildiği suçlardır. Söz konusu suçlarda,
faillik ve şerikliğin sınırlandırılması için ileri sürülen kriterler başarısız
olmaktadır. Bizzat işlenebilen suçlarda fail, suçun kanuni tanımında belirtilen
hareketi bizzat gerçekleştirmek zorunda olduğu için, kendi eliyle olmayan
müşterek faillik ve dolaylı faillik mümkün değildir 89 . Kanununda belirti-
85
Özgenç, Suça İştirakin, s. 156.
86
Örneğin Ceza Kanunumuzda işkence suçunda ihmali davranan kişiyle ilgili hüküm varken,
hükümlü ve tutuklunun kaçmasına ilişkin maddede(m.292) bir belirleme yapılmamıştır.
87
Bu görüş için ve diğer görüşler için bkz.: Roxin, in: LK, § 25, kn. 204 vd.
88
Toroslu, s. 301. Roxin’de yükümlülük suçları içinde görünüşte bizzat işlenebilen suçlara
yer vermektedir.Bkz.: Roxin, in: LK, § 25, kn.45.
89
Cramer-Heine, in: Schönke-Schröder, Vorbem §§ 25ff.,kn. 86; Roxin, in: LK, § 25, kn. 40.
Aynı şekilde Wessels-Beulke, § 13 II, s.169.
188
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1