Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Yrd. Doç. Dr. Berrin AKBULUT
bul edilmediği de görülmektedir 63 . Yargıtay ise bağlılık kuralı konusunda, önceleri
ekstrem bağlılık kuralına öncelik verirken, daha sonra görüşünü değiştirerek
sınırlı bağlılık görüşünü benimsemiştir 64
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu, 40.maddede bağlılık kuralı başlığı altında
suça iştirak için, kasten ve hukuka aykırı işlenmiş bir fiilin varlığını arayarak,
failin kusur yeteneğine sahip olup olmamasının suça katılanların sorumluluğu
açısından önemli olmadığını kabul etmiştir. Dolayısıyla Ceza Kanunumuz sınırlı
bağlılık kuralını açıkça düzenleyerek, iştirakte suça azmettiren veya yardım
eden olarak katılan kişilerin sorumluğunun doğabilmesi için fail tarafından
kasıtlı ve hukuka aykırı bir fiilin işlenmesini şart koşmuştur. Dolayısıyla
failin fiili kasıtlı ve hukuka aykırı değilse bu fiile iştirak edildiği ifade edilemez.
Bir başka ifadeyle suç teşkil etmeyen fiile iştirak söz konusu değildir.
Ayrıca 38. ve 39.maddelerde azmettiren veya yardım eden kişinin cezasının,
işlenen suça göre belirleneceği belirtilerek şeriklikte sorumluluğun tespitinde
bağlılık kuralının geçerli olduğu ifade edilmiştir. Böylece bağlılık kuralının,
azmettiren ve yardım edenin sorumluluğunu sınırlandırdığı ortaya çıkmaktadır.
Ancak daha önce de belirttiğimiz gibi, şeriklik haksızlığının yalnızca bağlılık
kuralıyla açıklanması ve esas fiilin haksızlığına dayandırılması doğru değildir.
Bununla birlikte failin fiilinin haksızlığı şerikliğin haksızlığını sınırlandırmaktadır.
Doktrindeki bazı yazarlar, 5237 sayılı Kanundan sonra da bağlılık kuralı
anlayışının hatalı olduğunu, zira iştirak edenin cezalandırılabilmesi için asıl
fiilin varlığının arandığını ifade etmektedirler. Asıl fiilin varlığının aranmasının,
birden fazla hareketli suçlarda veya icranın parçalara ayrıldığı, ancak her
bir hareketin veya icranın başka kişiler tarafından gerçekleştirdiği durumlarda,
iştirak edenlerin cezalandırılmasını açıklayamadığını ifade etmektedirler. Aynı
şekilde özgü suçlarda, bu özgülüğe sahip olmayan, ancak iştirak eden kişilerin
sorumluluğunu da açıklayamamaktadır. Yazar bu nedenle bağlılık kuralına
gerek olmadığını, bunun yerine çok failli suç tipi anlayışının kabul edilmesi
gerektiğini belirtmektedirler. Yazara göre, özel kısımdaki suç tipi tek failli
suç iken, genel kısımdaki iştirake ilişkin düzenleme çok failli suç tipidir. Suça
iştirak eden kişilerin davranışları, tek failli suç tipi yönünden tipik olmasalar
bile çok failli suç tipinin kurucu unsurlarına sahip olduğundan söz konusu ki-
63
Kunter, s.76.
64
Özgenç, Suça İştirakin, s. 119, 120.
182
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1