Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Non Bis İn İdem (Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargılama Olmaz) İlkesi
Yurt dışında infazına başlanmış bir suçta hükümlünün Türkiye’ye açması
halinde, Türkiye’de yeniden yargılama yapılıp yapılmayacağı tartışılmıştır.
Bir görüşe göre, bu durumda Türkiye’de yeniden yargılama yapılabilir. Bizim
de katıldığımız başka bir görüşe göre yapılamaz. Sadece infaz Türkiye’ye yapılabilir
45 . Çünkü, gerek CYMDAS’nin 53. maddesi gerekse CMK’nun 223.
maddesinin 7. fıkrası gereğince yeniden yargılama yapılamayacaktır.
b) Mağdura Göre Şahsilik İlkesi Bakımından Non Bis İn İdem İlkesi
Mağdura göre şahsilik ilkesi, TCK’nun 12. maddesinin 1. fıkrasında,
‘Bir yabancı, 13 üncü maddede yazılı suçlar dışında, Türk kanunlarına göre
aşağı sınırı en az bir yıl hapis cezasını gerektiren bir suçu yabancı ülkede
Türkiye’nin zararına işlediği ve kendisi Türkiye’de bulunduğu takdirde, Türk
kanunlarına göre cezalandırılır. Yargılama yapılması Adalet Bakanının istemine
bağlıdır’ şeklinde düzenlenmiştir. 2. fıkraya göre, ‘Yukarıdaki fıkrada
belirtilen suçun bir Türk vatandaşının veya Türk kanunlarına göre kurulmuş
özel hukuk tüzel kişisinin zararına işlenmesi ve failin Türkiye’de bulunması
hâlinde, bu suçtan dolayı yabancı ülkede hüküm verilmemiş olması koşulu
ile suçtan zarar görenin şikâyeti üzerine fail, Türk kanunlarına göre cezalandırılır’.
4. fıkraya göre, ‘Birinci fıkra kapsamına giren suçtan dolayı yabancı
mahkemece mahkûm edilen veya herhangi bir nedenle davası veya cezası
düşen veya beraat eden yahut suçu kovuşturulabilir olmaktan çıkan yabancı
hakkında Adalet Bakanının istemi üzerine Türkiye’de yeniden yargılama
yapılır’.
Bu düzenleme iki açıdan eleştiriye açıktır; (1) Suçun failinin Türk vatandaşı
olması ile yabancı ülke vatandaşı olması arasında ayrım gözetilmiştir.
Çünkü, non bir in idem ilkesinin istisnasını oluşturan 4. fıkraya göre, Adalet
Bakanının istemi üzerine Türkiye’de yeniden yargılama yapılabilmesi için failin
yabancı olması gerekmektedir. Fail Türk vatandaşı ise non bir in idem ilkesi
geçerli olacaktır. (2) Yabancı ülkede işlenen suç, bir Türk vatandaşının
veya Türk kanunlarına göre kurulmuş özel hukuk tüzel kişisinin zararına işlenmesi
ve failin Türkiye’de bulunması hâlinde, bu suçtan dolayı yabancı ülkede
hüküm verilmemiş olması koşulu ile suçtan zarar görenin şikâyeti üzerine
Türkiye’de yeniden yargılanabilecektir. Dikkat edilirse, Yabancı ülkede işlenen
suç, 1. fıkraya göre, Türkiye’nin zararına işlediği ve kendisi Türkiye’de
45
GÜLŞEN; Yeni Türk Ceza Kanunu, s. 331.
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 401