Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Bağlılık Kuralı
tilen sıfata sahip diğer bir kişiyi özgü suçu işlemeye azmettirirse azmettiren
kişi özgü suçtan azmettiren olarak sorumlu olacaktır. Görüldüğü gibi suça azmettiren
kişi kanunun aradığı sıfata sahip bir kişi olduğunda bu niteliğe sahip
olmayan kişi ile aynı cezayı almaktadır. Aynı durum özel faillik sıfatına sahip
olmayan kişinin araç olarak kullanıldığı durum için de geçerlidir(hukuka
uygunluk sebeplerinde hataya ilişkin kabul ettiğimiz görüş açısından). Örneğin
Almanya’da failin cezalandırılabilmesinin nedenini teşkil eden özel kişisel
vasıflara sahip olmayan azmettiren veya yardım edenin cezası indiriliyor.
Özgülüğe sahip olanlar ise indirilmemiş cezayla azmettirmeden veya yardım
etmeden dolayı sorumlu tutulmaktadır. Ancak bunun için failin cezalandırılabilmesinin
nedenini teşkil eden şeyin özel kişisel vasıf olması gerekmektedir
(m. 28/1). Bu özel kişisel vasıfların içine suç tipinde failin şahsıyla ilgili olan
belirlemeler girmektedir. Asker olmak, kamu görevlisi olmak gibi vasıflar bu
nitelikte kabul edilmektedir. Garantörlük ise herkesle ilgili olduğu, failin şahsıyla
ilgili olmadığı için bu kapsamda değerlendirilmemektedir 153 .
Kanunumuzdaki düzenlemenin şerikliğin bağlılığını katı olarak koruduğunu
söylemek mümkünse de, getirilen hükümlerle beklenen amacın sağlandığını
ifade etmek mümkün değildir. Dolaysıyla bağlılık kuralının yukarıda
belirtilen şekillerde uygulanmasının doğru olmadığını belirtmek istiyoruz.
Aynı şekilde bazı yazarlar tarafından belirtildiği gibi nitelikli unsurların şahsa
ve fiile bağlı nedenler diye ikiye ayrılması ve her birine farklı esasların uygulanması,
kanunumuzda böyle bir ayrım yapılmadığı için sistemimize uygun
değildir. Nitelikli unsurların tüm ortaklara uygulanacağını, yani failde bulunan
nitelikli unsurun şeriklere şeriklerde bulunan nitelikli hallerin fail ya da
faillere bilmek şartıyla sirayet edeceğini belirtmek hem bağlılık kuralının esasına
aykırı hem de sorunu çözememektedir. Zira bağlılık kuralı şeriklerin sorumluluğunun
kaynağını göstermekte, failin sorumluluğunu tespit etmemektedir.
Dolayısıyla şeriklerde bulunan nitelikli unsurların faile uygulanacağını
belirtmek bağlılık kuralının esasıyla uygun değildir. Keza bu görüş yukarıda
belirtilenlerden bazıları gibi haksız sonuçlara da yol açmaktadır. Özgülüğün
söz konusu olduğu durumlarda, örneğin resmi belgede sahteciliği kendisi
gerçekleştirdiğinde daha az ceza almakta, bir kamu görevlisini azmettirdiğinde
daha fazla ceza almaktadır. Veya birinin babasını kendisi öldürdüğünde
81.maddeden ceza almakta, başka biriyle iştirak halinde(örneğin azmetti-
153
Gropp, s. 383. Garantörlük açısından sorunun tartışmalı olduğunu da belirtmek istiyoruz.
Bkz.: Tröndle-Fischer, § 28, kn. 6.
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 211