Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Yrd. Doç. Dr. Berrin AKBULUT
tadan kalkmamaktadır. İşlenen haksızlığın neticelerinin ortadan kaldırılması
veya azaltılması nedeniyle yalnızca bunu gerçekleştiren kişinin cezası ortadan
kaldırılmakta veya azaltılmaktadır 135 . Kanun koyucu bazı suçlar açısından etkin
pişmanlık gösterilmesini bu nitelikte kabul etmiştir: Örneğin, hırsızlık suçunun
tamamlanmasından sonra ve fakat bu nedenle hakkında kovuşturma
başlamadan önce, failin, azmettirenin veya yardım edenin bizzat pişmanlık
göstererek mağdurun uğradığı zararı aynen geri vermesi veya tazmin suretiyle
tamamen gidermesi halinde verilecek ceza üçte ikisine kadar indirilecektir.
Dolayısıyla pişmanlığı kim gösterirse o bundan yararlanacak, diğerlerinin
sorumluluğu devam edecektir. Bunun dışında etkin pişmanlık hükümlerinin
düzenlendiği belirlemelere 93,110, 184/5, 192, 248, 254, 269, 274, 281,293.
maddeler örnek gösterilebilir.
Yukarıda belirtilen kusurlulukla ve cezalandırmayı önleyen kişisel nedenlerle
ilgili belirlemeler, yapılan açıklamalardan da anlaşılacağı gibi yalnızca
fail-şerik ilişkisi için geçerli değildir. Müşterek faillik de dahil suça katılan
herkes için uygulanabilme imkanı vardır.
Kanun koyucu bu şekilde düzenleme yapmak suretiyle ve sınırlı bağlılık
kuralını kabul etmek suretiyle şeriklerin sorumluluğunu fail tarafından icra
edilen suçun belirlediğini, bunun dışında failin cezalandırılabilir olup olmamasının
onu ilgilendirdiğini, şeriklerin sorumluluğunda etkili olmadığını veya
kişisel nedenlerin ancak kendisinde bulunan kişi için sonuç doğuracağını, bu
durumun şerikler için sorumsuzluk veya az sorumluluk doğurmayacağını ifade
etmiştir.
D. Nitelikli Unsurların Ortaklara Uygulanması
Kanunlar suçları düzenlerken önce suçun temel şeklini daha sonra da o
suçun nitelikli unsurlarını düzenleme altına alırlar. Bu unsurlar, suçun temel
şeklinin cezasından daha fazla ceza verilmesini gerektiren bir neden olabileceği
gibi, daha az ceza verilmesini gerektiren bir belirleme niteliğinde de olabilir.
İştirak halinde işlenen suçlarda da suçun nitelikli şekilleri somut olayda
gerçekleşebilir. İşte bu gibi durumlarda gerçekleşen nitelikli unsurun ortaklara
uygulanıp uygulanmayacağı sorunu ortaya çıkmaktadır.
Türk kanun koyucusu 40.maddede şeriklerin sorumluluğunun belirlenmesinde
suçun nitelikli unsurlarının ortaklara geçişiyle ilgili herhangi bir düzen-
135
Özgenç, Türk Ceza Hukuku, s.555.
204
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1