Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Arş. Gör. Çınar Can EVREN
kusursuz sorumluluklarını ortadan kaldıracak olmasına rağmen, üçüncü kişinin
kusurunun idarenin sadece kusurlu sorumluluğunu ortadan kaldıracak olmasıdır.
III. Mücbir Sebepler:
Öncelikle umulmayan hal ve mücbir sebep kavramlarını birbirinden ayırt
etmek gerekir. Zira bunların zaman zaman birbirlerine karıştırıldıkları bir
gerçektir. Mücbir sebepte olayın nedeni bilindiği halde önlenmesi olanağı
yoktur. Mücbir sebep teşkil eden haller, insanların elindeki araçlarla karşı
koyamayacağı ve çoğunlukla da doğadan kaynaklanan olaylardır. Umulmayan
haller de önlenemeyen olaylar olmakla birlikte, bu tür durumlarda olayın
nedeninin bilinmemesi zararı doğuran esas nedendir. Neden önceden
bilinmiş olsa, alınacak tedbirlerle olay ve neden olduğu zarar ortadan
kaldırılabilecektir. Bu nedenle, umulmayan hal, nedeni belli olmayan kusur
olarak da adlandırılmıştır 44 .
Mücbir sebeple umulmayan hallerin ayırt edilmesi meselesi kendisini idarenin
kusursuz sorumluluğuna gidileceği durumlarda, bu sorumluluğun idareye
atfedilip edilemeyeceğini tespitte gösterir. Hizmet kusuru söz konusu olduğunda
ortada tartışılması gereken bir durum yoktur. Zira iki halde de bu hadiselerin
önceden tahmin edilmeleri mümkün olmadığı için herhangi bir kusur
isnadı mümkün olmayacak ve bu sayede idarenin kusurlu sorumluluğu ortadan
kalkacaktır. Ancak, kusursuz sorumlulukta 45 kaza yine idarenin kendi faaliyetleri
içerisinde cereyan ettiği için meydana gelen zarar idareye atfedilebilecek
ve idare bu zarardan sorumlu tutulacaktır.
Bu kısa açıklamadan sonra konumuza tekrar dönecek olursak, mücbir sebep,
yer sarsıntısı, feyezan, kuraklık 46 , ihtilal gibi evvelden takdir ve tahmini
44
EsinYüksel: Danıştay’da Açılacak Tazminat Davaları İkinci Kitap: Esas, Ankara 1976, s.
135, (Esas).
45
Mücbir sebebin, idarenin kusursuz sorumluluğunu ortadan kaldıracağına ilişkin genel kurala
rağmen AYİM, sınır karakolunda görevli erin çeşmeden su getirirken çığ altında kalarak ölmesi
(AYİM3D: 03.07.1976, E. 74/61, K. 76/407); tatbikat sırasında nöbet tutan erin yıldırım
çarpması sonucu ölmesi (AYİM3D: 14.12.1976, E. 74/512, K. 76/8150); karakola düşen çığ
sonucu askerlerin yaralanması veya ölmesi (AYİM2D: 23.06.1993, E. 93/297, K. 93/291) ne
ilişkin açılan davalarda ortada mücbir sebebin var olduğunu ifade etmesine rağmen, idareyi
kusursuz sorumluluk esaslarına göre sorumlu tutmuştur. Atay Ender Ethem - Odabaşı Hasan
- Gökcan Hasan Tahsin, Teori ve Yargı Kararları Işığında İdarenin Sorumluluğu ve Tazminat
Davaları, Seçkin Yayınları, Ankara 2003, s. 179.
46
“…Davalı idarece gerekli önlemler alındığı halde, 1974 yılında Karaman ve yöresinde mey-
272
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1