Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

1982 Anayasasına Göre Anayasa Değişikliklerinin Şekil Bakımından Denetimi
celemesi sırasında, gerekse Genel Kuruldaki görüşmelerde, değişiklik teklifi
üzerinde yapılması önerilen değişiklikler için ise, artık Meclis üye tamsayısının
üçte birinin imzasına ihtiyaç bulunmamaktadır(İçtüzük m.87) 24 . Ancak,
değişiklik tekliflerinin görüşülmekte olan anayasa değişikliği ile ilgili olması
gerekir. Aksi takdirde, Komisyon ya da Genel Kuruldaki görüşmelerde yapılan
ve anayasa değişikliği ile hiçbir ilgisi bulunmayan istemlerin kabul edilmesi
durumunda (yeni teklif ekleme ya da esaslı bir değişiklik yapma), Anayasa
Mahkemesinin bu konuyu incelemesi gerekir 25 . Aynı şekilde, Cumhurbaşkanı
tarafından Meclise bir daha görüşülmesi için iade edilen bir anayasa
değişikliğinde, Meclis tarafından kabul edilen metinle hiç ilgisi olmayan
bazı değişikliklerin yapılması istenirse, bu durumda da değişikliklerin yapılabilmesi
için, Anayasanın aradığı üçte birlik sayının söz konusu olması gerekir.
Aksi takdirde, anayasa değişikliği, teklif yetersayısı bakımından sakatlanabilir
26 .
Teklif şartı bakımından Anayasa Mahkemesinin yaklaşımı önem taşımaktadır.
Mahkemeye göre, teklif şartının geçerli olabilmesi için, öncelikle,
konu bakımından, değiştirilemez maddeler olarak düzenlenen Anayasanın
ilk üç maddesinin dışında bir değişiklik teklifinin olması gerekir. Başka
bir deyişle, Anayasanın ilk üç maddesini doğrudan ya da dolaylı biçimde değiştirebilecek
değişiklik teklifleri, geçerli teklif koşuluna sahip olamayacaktır
27 . Mahkemeye göre, “Anayasanın ilk üç maddesinde değişiklik öngören
veya Anayasa’nın sair maddelerinde yapılan değişikliklerle doğrudan doğruya
veya dolaylı olarak aynı sonucu doğuran herhangi bir yasama tasarrufunun
da hukuksal geçerlilik kazanması mümkün olmadığından, bu doğrultudaki
teklifl erin sayısal yönden Anayasa’ya uygun olması tasarrufun geçersizliğine
engel oluşturmayacaktır” 28 . Biz bu görüşe katılmıyoruz. Çünkü, Anayasada
yapılabilecek her değişikliği, Anayasanın değiştirilemez hükümleriyle
bir şekilde ilişkilendirmenin mümkün olabilmesi nedeniyle, kanaatimizce,
sadece Anayasanın ilk üç maddesini doğrudan değiştirmeye yönelik bir değişiklik
teklifi bakımından ancak geçerli bir teklif koşulunun gerçekleşmediğinden
bahsedilebilir. Aksi takdirde, söz konusu yorum kabul edilirse, Anayasa
24
Onar, s.151.
25
Onar, s.151-152.
26
Onar, s.152.
27
Benzer yönde bkz. Gözler, s.985.
28
E.S.2008/16, K.S. 2008/116, KT.5.6.2008, AYMKD, S.45, C.2, s.1233.
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 223