Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Yrd. Doç. Dr. Berrin AKBULUT
tı ortadan kaldıran hataya sevketmek suretiyle veya var olan hatadan yararlanmak
suretiyle suç işleten kişi fail olamamaktadır. Ancak böyle bir hataya
sebep olmaksızın veya var olan hatadan yararlanmaksızın, bir başka ifadeyle
kast sorunu söz konusu olmaksızın, doğrudan davranan şahıs arkadaki adamın
cebir veya tehdidiyle suç işlemişse, yani arkadaki adam onun suç işlemesine
sebep olmuşsa ya da arkadaki adam özel sorumlu olan kişinin haksızlık
yanılgısını kullanmışsa kasıt unsuru ortadan kalkmadığı için bu fiilleri gerçekleştiren
arkadaki kişinin azmettiren olarak sorumlu tutulmasında herhangi bir
sorun bulunmamaktadır 114 .
Kast unsurunun aranması taksirli davranan kişinin arka plandaki kişi tarafından
suçun işlenmesinde kullanılması durumunda da olumsuzluklara sebep
olmaktadır. Belirtilen durum özgü suçlar için geçerlidir. Özgü suçlarda taksirli
hareket eden kişiyi(özel faillik niteliğine sahip kimseyi) kullanan ve kendisi
bu niteliğe sahip olmayan kişi fail olamamaktadır. Ancak azmettiren veya yardım
eden olabilmektedir. Ancak öndeki kişi taksirle hareket ettiğinden ve taksirli
suçlara iştirak söz konusu olmadığından bu kişiyi kullanan arkadaki şahıs
azmettiren veya yardım eden statüsünü edinememektedir 115 .
Sınırlı bağlılık kuralı çerçevesinde aranan kast unsuru bazı durumlar açısından
da zorluklara sebep olmaktadır. Özellikle doğrudan davranan kişinin
bir hukuka uygunluk sebebinin maddi şartlarında yanılmasının 40.madde anlamında
kast kapsamına girip girmeyeceği tartışılmaktadır. Bir görüş, doğrudan
davranan şahsın hukuka uygunluk sebeplerinin maddi şartlarında hataya
düşmesi halinde, kastı ortadan kalktığından, dolayısıyla da kasten işlenmiş bir
haksızlık bulunmadığından cezalandırılabilir bir şerikliğin söz konusu olmadığını
ifade etmektedir. Ancak fiile katkı sağlayan kişi, hukuka uygunluk sebebinin
maddi şartlarında hataya düşüldüğünü biliyorsa veya öndeki şahsı hataya
sevketmişse kastsız davranan bu kişiyi araç olarak kullanan arkadaki şahıs
dolaylı fail olur. Bunun için yanılmayı bilen arkadaki şahsın fail olma özelliğine
sahip olması gerekir. Diğer görüş ise bunu kabul etmemektedir. Bu görüşe
göre, eğer asıl fail hukuka uygunluk sebeplerinin maddi şartlarında hataya
düşmüşse asıl fiilin kasıtlılığı söz konusudur. Çünkü bağlılık kuralı çerçevesinde
aranan kast fiil kastıdır(kanuni tanıma ilişkin kasttır, unsur kastıdır).
Yani maddi unsura ilişkin bilmeyi içermektedir. Hukuka uygunluk sebepleri-
114
Cramer-Heine, in: Schönke-Schröder, Vorbem §§ 25ff.,kn. 30, 31.
115
Gropp, s. 382.
196
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1