Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Aarhus Sözleşmesi Üzerine Bir İnceleme
ilanla veya uygun bir şekilde çevresel karar alma sürecinin erken bir aşamasında,
tam vaktinde ve etkin bir şekilde bilgilendirilecektir. Halkın katılımına
ilişkin usulün kural olarak, süre bakımından farklı aşamaları kapsayan uygun
bir süreç olarak düzenlenmesi gerekir. Taraf devletler, farklı seçeneklerden
faydalanmanın hala mümkün olduğu ve katılımın etkili bir şekilde gerçekleşebileceği
erken bir aşamada halkın karar alma sürecine katılımını sağlamakla
mükelleftir. Taraf devletler ayrıca ilgili halkın, karar sürecinde önem
taşıyan katılımın gerçekleşeceği anda hazır olan bilgilere ücretsiz bir şekilde
erişimini ve bu bilgileri inceleyebilmesini sağlamak zorundadır. Karar sürecinde
önem taşıyan bu bilgilerin asgari olarak hangileri olduğuna ise, 6. maddenin
6. fıkrasında değinilmiştir. Katılım sürecinde halkın, planlanan faaliyet
hakkındaki kendince önem taşıyan düşünce, bilgi ve analizlerini yazılı bir şekilde
veya gerektiğinde halkın dinlenmesi aşamasında ya da başvuru sahibinin
incelemesi esnasında açıklama imkânına sahip olması gerektiğine ise, 6.
maddenin 7. fıkrasında yer verilmiştir. 6. maddenin 8. fıkrasında ise taraf devletlerin,
halkın katılımının sonucunun karar aşamasında uygun bir şekilde göz
önünde bulundurulmasını güvence altına almak zorunda olduğu ifade edilmiştir.
Bu nedenle halkın katılımı sonucunda varılan netice, ilgili faaliyete izin
verilip verilmeyeceğine ilişkin nihai kararını verirken idari birim bakımından
hukuken bağlayıcı bir niteliğe sahip değildir. 32 Bunun haricinde ilgili faaliyet
hakkında nihai kararını veren idari birim, bu karar hakkında derhal ve bu duruma
uygun bir usulle halkı bilgilendirmek zorundadır. Söz konusu idari birim
ayrıca, karar metnini ve bu kararına temel teşkil eden nedenleri erişilebilir
kılmakla yükümlüdür.
Halkın çevresel karar alma süreçlerine katılması ile ilgili olarak belirtilmesi
gereken önemli diğer bir husus, karar alma sürecine katılıma ilişkin bu
hakkın sözleşmenin 6. maddesi uyarınca sadece ilgili halka tanınmış olduğudur.
İlgili halk kavramından ne anlaşılması gerektiği için ise, sözleşmenin 2.
maddesinin 4. ve 5. fıkralarında yer alan “halk” ve “ilgili halk” tanımına başvurmak
gerekir. Buna göre halk, bir veya birden çok gerçek veya tüzel kişiyi
ve bunların ulusal hukuk veya uygulamaya uygun birlik, örgüt ve gruplarını
ifade etmektedir. İlgili halk ise, çevresel karar alma sürecinden etkilenen
veya etkilenmesi muhtemel veyahut bu konuda bir menfaati söz konusu olan
halktır. 2. maddenin 5. fıkrasında ayrıca, çevrenin korunması alanında faaliyet
32
Epiney, Zu den Anforderungen der Aarhus-Konvention an das europäische Gemeinschaftsrecht,
s. 4; Fisahn, ZUR 2004, s. 139.
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 311