Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Non Bis İn İdem (Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargılama Olmaz) İlkesi
tarafından farklı yorumlansa bile, fiilin aynılığı korunur 18 . Bu nedenle, kasıtlı
bir suçtan suçlanıp da, beraat eden kişi, özel kast gerektiren veya taksirle işlenen
bir suçtan dolayı yargılanamaz. Aynı durum, tersi durumlar için de geçerlidir.
Örneğin, dolandırıcılık suçu oluşturmayan bir fiil, ticari anlamda, dolandırıcılık
olarak düşünülemez 19 .
Bize göre, genel anlamda ceza yargılamasında ve özel anlamda non bis in
idem ilkesinde fiilin aynılığından iddianamede somutlaşmış olay anlaşılmalıdır.
Bu olayın hukuki nitelendirmesi fiilin aynılığını etkilemez. Bu nedenle bir
olay iddianamede farklı nitelendirilirken mahkeme farklı nitelendirebilir. Bu
durumda fiilin aynılığı değişmeyecektir.
B – Kişinin Aynılığı (Aynı Kişi)
Kişinin aynılığı, iddianamede yer alan ve hakkında dava açılan veya hüküm
verilen kişi hakkında başka dava açılamaması veya hüküm verilememesini
ifade eder. Bu nedenle kişinin aynılığı açılan dava veya verilen hükme
esas teşkil eden iddianame de ismen (nüfuz bilgileri) cismen (fiziki özellikleri)
somutlaştırılmış kişi şeklinde anlaşılmalıdır.
Cezai anlamda kişinin aynılığını ifade etmek gerekirse, Cumhuriyet savcısının
iddianamesindeki kişi ile mahkûmiyet hükmünde açıklanan kişinin aynı
olmasıdır. Bu nedenle, iddianamede yer almayan başka bir sanık, aynılık kapsamında
değerlendirilemez. Dolayısıyla kişinin aynılığından, iddianamede ve
hükmünde yer alan kişinin aynılığı anlaşılmalıdır 20 .
Kişinin aynılığında; sıfat, bedensel özelliler belirleyici olmaktadır. Bir
suçlu olarak ceza yargılamasında yargılanan bir kişi, hukuk mahkemesinde
başka bir yargılamada da yargılanabilir 21 . Bu nedenle, ne bis in idem ilkesiyle
getirilen yasak, ceza yargılaması için geçerlidir.
Kişinin aynılığı konusunda iştirak halinde işlenen suçlar bakımından öğretide
farklı görüşler ileri sürülmektedir. Bu farklı görüşlere neden olan du-
18
Cass, 17 Febbraio 1948, Giust, pen, 1948, III, s. 176.
19
LEONE, s. 343.
20
LEONE, s. 339.
21
İtalyan Yargıtay’ı verdiği bir kararında, bir sanığın, daha önceki bir yargılamada beraat etmesinden
sonra, aynı fiilin farklı bir değerlendirmeye tabi tutularak, tekrar yargılanıp cezalandırılamayacağına
hükmetmiştir. Cass, 2 Aprile 1954, Riv, pen, 1954, I, s. 591.
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 393