Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Ticari İşletmenin İhtiyati Tedbir Kararı Gereğince Yediemin Tarafından İşletilmesi
Bir suça ilişkin soruşturma veya kovuşturma kapsamında elkonulan eşyayı
amacı dışında kullanan kimse, bir yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır’
denilmektedir.
Maddenin ilk fıkrasında her ne kadar ‘muhafaza edilmek üzere kendisine
resmen teslim olunan rehinli veya hacizli veya herhangi bir nedenle elkonulmuş
olan mal’dan bahsediliyorsa da el konulma ifadesini sahibinin iradesi dışında
tasarruf yetkisinin sınırlanması olarak düşünebiliriz. Bu bakımdan faal
haldeki bir işletmeyi mahkeme kararıyla teslim alan yediemin hakkında bu
madde kapsamında cezai sorumluluk yoluna gidilebilir 53 . Aynı zamanda
maddede geçen muhafaza ifadesini özellikle işletmeye ilişkin ihtiyati tedbir
kararlarında geniş yorumlamak gerekir. Bu bakımdan işletmenin yediemine
tevdi edilmesine ilişkin ihtiyati tedbir kararını veren mahkemenin, yedieminin
yapacağı görevler arasında işletmenin basiretli bir tacir özeni ile işletilmesini
sağlama yükümlülüğünü de belirtmesi yerinde olur.
Yedieminin ceza hukuku bakımından da kötü hizmetinden dolayı sorumlu
tutulmasında korunan yarar kamu idaresinin otoritesidir 54 . Suça konu olan
kamu hizmeti niteliğindeki yedieminlik görevinin düzenli yürüyebilmesi,
yedieminlik görevinin yasaya uygun olarak yapılmasına bağlıdır. Yedieminlik
vazifesinin gerektiği gibi yerine getirilmemesi halinde kamu otoritesi
aşınacağı gibi söz konusu işlemin tarafı durumundaki kişi de ekonomik ya
da diğer bir hukuki yararı bakımından zarar görmektedir. Mesela basiretli bir
tacir gibi işletmeyi yönetemeyen veya işletmedeki taşınır, taşınmaz malları
muhafaza edemeyen yedieminin bu eylemi sonucunda hem kamu otoritesinin
amacı yara almakta hem de tarafların ekonomik çıkarları zarara uğramaktadır.
Kanun sorumluluk gerektiren fiilleri “kendisinin yahut başkasının
menfaatine saklama”, “sahibine veya başkasına verme”, “değiştirme
(tebdil)” ve “teslimden imtina etmek” olarak saymıştır 55 . Esasen bunlar cezai
sorumluluğun sebepleri olduğu kadar az önce belirttiğimiz hukuki tazminat
sorumluluğunun doğmasına da sebeptir.
Burada belirtilen suçun işlenmiş sayılması için taraflardan birinin yediemin
diğer tarafın kamu olması gerekir. Borçlar Kanununda belirtilen ve hiçbir
53
Eruygur, s. 178.
54
Önder, A., Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, İstanbul 1994, s.253; Erman, S.,/Özek, Ç.,
Kamu İdaresine Karşı İşlenen Suçlar, İstanbul 1992, s. 459.
55
Yılmaz, Tedbir, s. 229.
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 19