Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Yrd. Doç. Dr. Berrin AKBULUT
Bizim de kabul ettiğimiz bağlı hukuki değere saldırı teorisi 56 , saf sebebiyet
teorisi ve bağlılık kuralına dayalı sebebiyet teorisinin arasında yer almaktadır.
Bu teori her iki görüşün tek taraflılığını reddeder. Şerikliğin haksızlığı
kısmen failin fiilinden, kısmen de katılanın kendisinin hukuki değere saldırısından
türetilir. Yani hem cezalandırılabilir şerikliğin bağlı olmasını hem de
daima bağımsız hukuki değere saldırı ihtiva etmesini ister. Yani bu teori karma
sebebiyet teorisidir. Bugün şerikliğin cezalandırılması nedeniyle ilgili tartışmalar,
teoriler noktasında olmayıp (çünkü failin kusuru aranmıyor), sebebiyet
teorisi çerçevesinde, şerikliğin haksızlığının bağımsız mı yoksa failin fiilinden
mi türetilip türetilmeyeceğiyle ilgilidir 57 . Aynı durumun şerikliğin sorumluluğunda
failin kusurluluğunu aramayan hukukumuz açısından da geçerli
olduğunu söyleyebiliriz. Ancak şeriklerin cezalandırılmasının esasıyla ilgili
teorik tartışmalara çok fazla rastlamamaktayız. Bu durum özellikle 765 sayılı
Kanun dönemi için geçerlidir. 5237 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesiyle birlikte
bu konuyla ilgili belirlemeler yapılmaya başlanmıştır.
III. BAĞLILIK ŞEKİLLERİ
Her şeriklik, bağlıdır. Yani failin işlediği fiile bağlıdır. Bağlılık kuralı, fail
tarafından gerçekleştirilen fiile bağlı olarak şeriklerin cezalandırılmasını sağladığı
için, işlenen fiille neyin kastedildiğinin, bağlılığın ölçüsünün ne olduğunun
tespit edilmesi gerekir. Bağlılığın ölçüsü, kanun koyucunun düzenlemesine
bağlıdır 58 . Bu ölçü, Ceza Kanunumuzun 40. maddesinde “suça iştirak için,
kasten ve hukuka aykırı işlenmiş bir fiilin varlığı yeterlidir” şeklinde belirtilmiştir.
Ancak doktrinde bağlılık kuralının ölçüsüyle ilgili değişik belirlemeler
yapılmaktadır. Mayer tarafından bağlılık kuralının farklı dereceleri isimlendirilmiş
ve tanımlanmıştır. Bu yazara göre şeriklikteki bağlılığın 4 farklı şekli
bulunmaktadır 59 :
Asgari bağlılık kuralı(minimaler Akzessorietät), şeriklik için suçun kanuni
tanımına uygun asıl fiilin varlığını yeterli kabul eder.
Sınırlı bağlılık kuralı(limitierter Akzessorietät), kanuni tanıma uygun fiilin
kasten ve hukuka aykırı olarak gerçekleştirilmesini şart koşar.
56
Bkz.:Roxin, in: LK, Vor §26, kn. 7. Aynı yönde bkz.: Cramer-Heine, in: Schönke-Schröder,
Vorbem §§ 25ff.,kn. 17a, 41; Lackner-Kühl, Vor §25, kn.9.
57
Bkz.: Roxin, in: LK , Vor §26, kn. 22.
58
Bkz.: Roxin, in: LK, Vor §26, kn. 23
59
Bkz.: Roxin, in: LK, Vor §26, kn. 23; Önder, C. II-III, s. 448,449.
180
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1