Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Yrd. Doç. Dr. Berrin AKBULUT
haksızlığının bağımsız unsurlarının içerik itibariyle kurulmasını da sağlamaktadır.
Bu kavrama bağlı sıfatının eklenmesi, cezayı gerektiren şerikliğin sadece
suçun kanuni tanımına uygun davranan faille mümkün olabileceğini ortaya
koymaktadır. Bir başka ifadeyle bağlı kavramı, şeriklik haksızlığının büyük
ölçüde asıl fiil haksızlığıyla belirlendiğini ve şeriklik kavramının faillik
karşısında tali bir kavram olduğunu açıklamaktadır. Ki bu suretle şeriklik asli
failliği tamamlamaktadır 46 .
Ancak doktrinde şerikliğin cezalandırılmasının nedeni tartışmalıdır ve bu
konuda değişik görüşler ileri sürülmektedir.
Bağlılık kuralına dayalı sebebiyet veya nedensellik teorisi (Die
akzessorietätsorientierte Verursachungstheorie) bugün hakim olan görüştür 47 .
Bu görüşe göre, özünde şeriklik başkasının hukuki değer ihlaline katılmadır.
Şeriklikle ilgili hükümler, faillik karşısında cezayı genişleten nedenlerdir. Sebebiyet
teorisine göre, şerikliğin cezalandırılması nedeni, şerikin asıl fiil için
ya suç işleme kararını uyandırması veya faili fiziki/psikolojik olarak desteklemesi
suretiyle nedensel olmasından kaynaklanmaktadır. Söz konusu görüşün
temelinde şerikin kendisinin suç tipine ait normu ihlal etmesi değil, aksine
onun haksızlığı failin norm ihlaline katkı sağlamasında yatmaktadır. Bu görüş
tamamen bağlılık kuralını ön plana koymaktadır. Şerikliğin haksızlığı, asıl fiilin
haksızlığına bağlıdır. Dolayısıyla da sebebiyet teorisi, şerikliğin bağımsız
unsurlarını ihmal etmektedir. Bu nedenle şerikin de neden olduğu asıl fail tarafından
işlenen haksızlık, hakim olan görüşe göre hareketin ve neticenin haksızlığından
oluşmaktadır 48 . Jescheck’e göre şerikin haksızlığı, failin norm ihlaline
katkı sağlamasından kaynaklanmaktadır. Bu yüzden şerikin fiilinin haksızlığı
sebep ve ölçüsüne göre asıl fiilin haksızlığına bağlıdır. Maurach/Gössel
ise, şerikliğin ceza nedenini, başkasının haksızlığının desteklenmesi veya
buna sebep olunması olarak görmektedirler 49 .
46
Roxin, in: LK, Vor §26, kn. 7.
47
Hukukumuzda da kabul edilen görüştür: Özgenç, İzzet, Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler,
Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 4. Bası, Ankara 2009, s. 486, 487; Koca, Mahmut-
Üzülmez, İlhan, Türk Ceza Hukuku, Genel Hükümler, Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara 2009,
s. 417.
48
Bkz.:Cramer-Heine, in: Schönke-Schröder, Vorbem §§ 25ff.,kn. 17; Roxin, in: LK, Vor
§26, kn. 17
49
Roxin, in: LK, Vor §26, kn. 17.
178
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1