Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Yrd. Doç. Dr. Mustafa ÖZEN
bulunduğu gözden kaçırılır ve dava devam ederken durum fark edilir ve fakat
düşme kararı verilmesi gerekirse düşme kararı verilecektir 72 . Aynı şekilde,
daha önce açılmış bir davanın bulunduğu gözden kaçırılır ve hüküm verildikten
sonra durum anlaşılır ve kanun yoluna gidilirse kanun yolu mahkemesi,
yerel mahkemeden hükmün CMK’nun 223. maddesinin 7. fıkrası gereğince
bozulmasını isteyecektir 73 .
SONUÇ
Non bis in idem ilkesi, iddianamenin düzenlenmesine engel teşkil etmez.
Çünkü, CMK’nun 175. maddesine göre dava, mahkemenin iddianameyi kabul
etmesiyle açılmış sayılacağı için mahkemenin davayı kabul ettiği ana kadar
dava açılmış sayılmayacaktır.
CMK’nun 223. maddesinin 7. fıkrasında, ‘açılmış dava’ ifadesine yer verilmiştir.
Bu ifade, CMK’nun 175. maddesiyle uyum içinde değildir. CMK’nun
223. maddesinin 7. fıkrasında, ‘açılmış dava’ ifadesi, soruşturma aşamasını da
içine alacak şekilde geniş yorumlanması gerekmektedir.
Yabancı ülkede, kamu davasının açılmasının ertelenmesi kararı verildiği
durumlarda, aynı fiil için Türkiye’de dava açılabilmelidir. Çünkü, kamu davasının
açılmasının ertelenmesi halinde, ortada açılmış bir dava bulunmamaktadır.
Dolayısıyla non bis in idem ilkesi, kamu davasının açılmasının ertelenmesi
durumlarını kapsamamaktadır.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasında ceza muhakemesi anlamında
bir hüküm bulunmamaktadır (CMK m. 223). Bu nedenle daha önce bir
hükmün varlığına bağlı olarak non bis in idem ilkesinin önleyici etkisi kendini
gösteremese de, her haluklarda açılmış bir dava bulunduğu için non bis in
idem ilkesinin önleyici etkisi kendini gösterecektir.
TCK’nun 12. maddesinde hem failin yabancı ve Türk vatandaşı olması
hem de suçtan zarar görenin Devlet ile Türk vatandaşının veya Türk kanunlarına
göre kurulmuş özel hukuk tüzel kişisi olması bakımından (Devletin lehine
olarak) fark gözetilmiştir. Bu düzenleme ile Kanun koyucunun Devletin
kendisi ile vatandaşı arsında Devletin lehine olacak şekilde bir ayrım yapması,
5237 sayılı YTCK’nun özel hükümlerdeki sistematik yapıyla (Bireyin hakla-
72
ÜNVER/HAKERİ; s. 658.
73
ÜNVER/HAKERİ; s. 658.
414
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1