Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Yrd. Doç. Dr. Berrin AKBULUT
timali büyük pratik bir anlam kazanmamaktadır. Çünkü bir kimse suçun
gerçekleştirilmesinde(fail olarak) kusuru olmayan bir kişiyi kullandığında çoğunlukla
dolaylı faillik mevcuttur 127 . Eğer suça katılan bir kimse failin kusur
yeteneği bulunmadığını biliyorsa veya kusur yeteneği olmayan bir çocuğu suç
işlemeye azmettirmişse kural olarak dolaylı fail olur(karşılaştırınız m.37/2,
38/2). Aynı şey, kusurluluğu ortadan kaldıran duruma arkadaki kişinin sebep
olması halinde de geçerlidir 128 . Burada asıl tartışılan mazeret sebebi 129 teşkil
eden zorunluluk hali ile meşru savunmada sınırın aşılmasında, failin mazur
görülen fiiline iştirak eden şeriklerin cezalandırılıp cezalandırılmayacağıdır.
Kabul etmeyenler olmakla birlikte hakim görüş, şeriklerin cezalandırılacağı
yönündedir 130 . Ancak bu durumun şerikin sorumluluğunu cezanın azaltılması
nedeni olarak etkilemesi gerektiği ifade edilmektedir 131 . Kanun koyucu açıkça
kastın varlığını aradığından, kusurun bireysel olarak göz önüne alınacağını
ve şeriklere yansıtılmayacağını belirttiğinden, son görüşe katılıyor, şeriklerin
sorumluluğunun mevcut olduğunu ifade etmek istiyoruz. Ancak tabi ki şeriklerin
cezasının tespitinde bu durum göz önüne alınabilir.
Kusurluluğu azaltan nedenler (haksız tahrik, kaçınılabilir haksızlık yanılgısı,
kusur yeteneğini azaltan akıl hastalığı gibi), bu neden kimde varsa onu etkileyecektir.
Dolayısıyla failde bulunan kusur yeteneğini etkileyen bir neden
şeriklerin sorumluluğunda etkili olmayacaktır 132 .
Ceza Kanunumuz bağlılık kuralının düzenlendiği 40. maddede (1.fıkra/2.
cümle), kusurun dışında aynı zamanda diğerinin cezalandırılmasını önleyen
kişisel sebeplerin de göz önünde bulundurulmayacağını belirtmiştir. Kanun
koyucu suçun haksızlık unsurlarını oluşturmayan veya suçun nitelikli unsurları
kapsamına girmeyen hallerin sorumluluk üzerindeki etkisini ayrıca düzenlemiştir.
Bu nedenler kişiyle ilgili olduğundan sadece kendisinde bulunan için
hukuki sonuç doğuracaktır. Dolayısıyla bu neden kimde varsa o yaralanacak,
127
Roxin, in: LK, § 29, kn. 2.
128
Cramer-Heine, in: Schönke-Schröder, Vorbem §§ 25ff.,kn. 37.
129
Mazeret sebepleri kusurluluğu etkileyen nedenlerin değişik bir ifadesi olarak kabul edilmektedir.
Mazeret sebepleri için bkz.: Özgenç, Türk Ceza Hukuku, s. 378,379; Yüce, Turhan Tufan,
Ceza Hukuku Dersleri (C. I), Manisa 1982, s. 253,254. Ayrıca hukuka uygunluk sebepleri
kapsamında bkz.: Erem-Danışman-Artuk, s.549 vd.; Alacakaptan, Uğur, Suçun Unsurları,
Ankara 1970, s.84..
130
Cramer-Heine, in: Schönke-Schröder, Vorbem §§ 25ff.,kn. 24; Roxin, in: LK, § 29, kn. 3.
131
Roxin, in: LK, § 29, kn. 3.
132
Roxin, in: LK, § 29, kn. 4.
202
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1