Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

“1982 ANAYASASINA GÖRE ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNİN
ŞEKİL BAKIMINDAN DENETİMİ”
Yrd. Doç. Dr. Mesut AYDIN *
ÖZET
1982 Anayasasında (m. 175, 148), Türkiye Büyük Millet Meclisine anayasa değişikliği
yapma, Anayasa Mahkemesine de söz konusu anayasa değişikliklerini şekil bakımından
denetleme yetkisi tanınmıştır. Anayasa Mahkemesinin anayasa değişikliklerini
denetleme yetkisi, Anayasada öngörülen bazı şekil şartlarıyla sınırlı tutulmuştur:
“Teklif ve oylama çoğunluğu” ve “ivedilikle görüşülememe”. 9.2.2008 tarih ve 5735
sayılı Kanunla, Anayasanın 10. ve 42. maddesinde yapılan Anayasa Değişiklikleri,
Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmiştir. Söz konusu Anayasa Değişikliklerinin
denetiminde, “teklif ve oylama çoğunluğu” ve “ivedilikle görüşülememe” şartlarıyla
sınırlı bir denetimin yapılmadığı görülmektedir. Başka bir deyişle, 5735 sayılı
Kanunla gerçekleştirilen Anayasa Değişiklikleri, Anayasanın değiştirilmesi teklif edilemeyen
ilk üç maddesine aykırılık nedeniyle iptal edilmiştir. Böylece, şekil görüntüsü
altında, esas bakımından bir denetim yapılmıştır. Bu çalışmada, Anayasa Mahkemesinin
anayasa değişikliklerini şekil bakımından denetleme yetkisi ve bu yetkinin sınırı
üzerinde durulmaktadır.
Anahtar Kelimeler : “Anayasa değişiklikleri”, “Anayasa değişikliğinin şekil
bakımından denetimi”, “Türkiye Büyük Millet Meclisi”, “Anayasa Mahkemesi”,
“İptal kararı”.
THE EXAMINATION OF CONSTITUTIONAL AMENDMENTS IN TERMS OF
THEIR FORM ACCORDING TO THE 1982 CONSTITUTION
ABSTRACT
The 1982 Constitution (articles 175 and 148) has granted Turkish National
Assembly the right to amend the constitution and authorized the Constitutional Court
to examine amendments with regard to their form. The Court is entitled to declare
such amendments null and void. The scope of the Courts examination is restricted
to consideration of whether an amendment meet certain criteria with regard to
form prescribed by the Constitution, that are whether the requisite majorities were
obtained for the proposal and in the ballot, and whether the prohibition on debates
*
Kırıkkale Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 215