Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Arş. Gör. Çınar Can EVREN
de daraltır. Yeni teknik önlemlerin kamu hizmetine monte edilmemesi idare
için hizmet kusurunu oluşturur. Ancak burada göz önünde tutulması gereken
önemli birkaç husus daha vardır 129 : Önlemin alınmamasının sorumluluğa neden
olabilmesi için, önlemin alınmaması halinde mevcut tehlikenin önemsenir
ağırlıkta olması gereklidir. Katlanılır, zararı az tehlikeler için önerilen yeni
teknikler bu bakımdan lüks sayılabilir. Önerilen yeni teknik, mevcut tehlikeyi
ya ortadan tamamen kaldıracak nitelikte olmalı ya da önemli ölçüde azaltmalıdır.
Denenmemiş veya yararlılığı yönünden kesin bilgi sahibi olunmayan
tekniklerin alınmaması idarenin sorumluluğunu doğurmaz. Bunun yanında
idare eğer bir tekniği bazı faaliyetlerinde kullanmışsa artık bunları uygulamadığı
diğer faaliyetleri yönünden kusurlu sayılmalıdır 130 . İdarenin alacağı
tedbirleri almamasını, maliyete ve ekonomi politikalarına bağlamak ve bunun
kabul görmesi hatalı bir def’iyi hukukileştirmek olacaktır 131 .
İdarenin sorumluluğunu ortadan kaldıran irade dışı sebeplere ilişkin tartışılması
gereken son husus “olayın gerçek olması”nın şart olup olmadığıdır.
Her ne kadar gerçekliğinde bir şart olması gerekir gibi bir düşünce söz konusu
olsa da olay yoksa zaten ortada tartışılacak bir husus da yoktur. Bir olayın
mücbir sebep olabilmesi için öncelikle olayın varlığı şart olmakla birlikte her
olay mücbir sebep de teşkil etmez. Bu bakımdan mücbir sebebe mücbir sebep
özelliğini veren, yukarıda sayılan unsurların birlikte mevcut olmasıdır. Olayın
gerçek olması, mücbir sebep teşkil eden olayı niteleyen, belirleyen ve benzerlerinden
ayıran bir unsur değil, olsa olsa olayın mantıki bir ön şartıdır 132 .
D. Şartların Birlikteliği:
Yukarıdaki şartlar, ancak bir arada bulundukları takdirde bir olayın mücbir
sebep olarak nitelenmesine imkân verir. Yani bu şartlar kümülatif niteliktedir
133 . Bu bakımdan her doğa olayı mücbir sebep sayılmayacak ve idarenin
sorumluluğunu ortadan kaldırmayacaktır. Olayın mücbir sebep teşkil etmesi
için öncede ifade edildiği gibi yukarıda aktarılan şartları bünyesinde ihtiva et-
129
İyimayaAhmet: “Sorumluluk Hukuku Yönünden Gelişim Kusuru”, ABD, Y. 1985, S. 5-6, s.
689-692, (Gelişim kusuru).
130
Örneğin, İdare bir treninde uyguladığı otomatik kapı sistemini başka bir trenine koymamış ve
bunun sonucunda da bir zarar meydana gelmiş ise bundan kusurlu olarak sorumlu olacaktır.
İyimaya: s. 690, (Gelişim kusuru).
131
İyimaya: s. 690, (Gelişim kusuru).
132
Yayla: s. 49.
133
Gözler Kemal: İdare Hukuku Cilt II, Ekin Kitabevi, Bursa 2003, s. 1255, (Cilt II).
288
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1