Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Bağlılık Kuralı
nin maddi şartlarındaki hatanın ilgili olduğu kast belirlemesi ise bu çerçevede
değildir. Aksi durumda kabul edilemez kanun boşlukları oluşurdu 116 . Dolayısıyla
bu görüş maddi unsurlara ilişkin kastın ortadan kalktığından yola çıkmak
suretiyle dolaylı failliği izah etmemektedir. Bu görüşe göre, hukuka uygunluk
sebeplerinin maddi şartlarında hata halinde maddi unsurlara ilişkin kast değil,
bilakis kastın cezası (cezalandırılabilen kast) ortadan kalkmaktadır. Hatta burada
katı kusur teorisinin savunduğu gibi, haksızlık yanılgısının kabul edilebileceği
de belirtilmektedir 117 .
Yukarıda belirtilen hukuka uygunluk sebeplerinde hataya ilişkin bu durum
özgü suçlarda daha da önem kazanmaktadır. Nitekim bu durumun özgü suçlarda
pratik bir önemi olduğu belirtilmektedir. Özgü suçlarda bu niteliğe sahip
olmayan bir kimse sahip bir kimseyi hukuka uygunluk sebebinin şartları konusunda
kandırmak suretiyle suç işlemeye yönlendirirse sorumlu olacak mıdır?
Örneğin bir kimsenin bir doktoru susma yükümlülüğü olmadığını söyleyerek
kandırması suretiyle sırrın açıklanmasına sebep olması bu niteliktedir.
Biraz önce belirttiğimiz görüşler, aynı gerekçelerle sorunu incelemektedirler.
Bir görüş hukuka uygunluk sebeplerinin maddi şartlarında yanılma durumunda
cezalandırılabilen bir kast bulunmadığından doktorun cezalandırılmasının
söz konusu olmadığını belirtmektedir. Fiilin taksirli şekli cezalandırılmadığından
doktorun taksirli sorumluluğu da söz konusu değildir. Arkadaki şahıs
doktor olmadığı ve susma yükümlülüğü olmadığı için, yani özgülük niteliğine
sahip bulunmaması nedeniyle dolaylı fail olamaz. Ancak arkadaki şahsın
en azından azmettiren olarak cezalandırılması gerekir. Çünkü bağlılık kuralı
anlamında failde aranan kast, fiile(kanuni tanıma) ilişkin kast olarak anlaşılmalıdır.
Hata anlamında kasttan ayrılmalıdır. Fiile ilişkin kastta maddi unsura
ilişkin bilgi yeterlidir. Fiil kastında, failin doktorlukla ilgili bir sırrı açıkladığının
bilincinde olması yeterlidir. Buna karşın yaygın düşünce kast kavramını
hata öğretisinden ayırmayı reddetmektedir. Bu görüşe göre, kasıtlı esas fiilin
eksikliğinden dolayı arkadaki kişinin cezalandırılması söz konusu değildir 118 .
116
Bkz.: Cramer-Heine, in: Schönke-Schröder, Vorbem §§ 25ff.,kn. 32.
117
Bkz.: Roxin, in: LK, §25, kn.82.
118
Roxin, in: LK, Vor §26, kn. 26. Ayrıca bkz.: Aynı yazar, kn.27,28. Türk Hukukunda bir görüş,
özgülüğe sahip olmayan bir kişinin kanunun aradığı özelliğe sahip kişi tarafından kasıtsız
işlenen asıl fiilden dolayı ne dolaylı fail olarak ne de azmettiren olarak sorumlu tutulabileceğini
ifade etmektedir. Aynı görüşe göre kanunun aradığı özelliğe sahip olmayan kişinin
esas itibariyle cezasız kalması gerekir. Bu istenmeyen bir netice olabilir. Bu gibi durumlarla
ilgili olarak kanun koyucu ya özel suç tipleri düzenlemek veya genel hükümlerde bir belirleme
yapmak şeklinde bir tercihi suç politikası çerçevesinde benimseyebilir(Özgenç, Suça
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1 197