Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Dr. Ahmet M. GÜNEŞ
Türk hukuku açısından değerlendirildikten sonra, bu maddenin 1. ve 2. fıkralarında
ele alınmış olan çevresel bilgiye erişim hakkının ihlali ve belirli çevresel
faaliyetlere ilişkin kararlara halkın katılımı ilkesine aykırılıklar durumunda
yargısal başvuru konusuna kısaca değinmekte fayda vardır. Öncelikle, bilgiye
erişim hakkının ihlali konusunda Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun 13.
maddesinde itiraz usulü başlığı altında bilgi edinme talebi reddedilen başvuru
sahipleri için bir idari itiraz usulüne yer verildiği görülür. Buna göre, başvurusu
reddedilen kişi kararın tebliğinden itibaren on beş gün içinde Bilgi Edinme
Değerlendirme Kurulu’na itiraz eder. İtirazından sonuç alamaması durumunda
ise ilgili kişi, idari yargıya başvurabilir. Çevresel etkiler doğurabilecek faaliyetlere
ilişkin kararlara halkın katılımının sağlanmasına ilişkin düzenlenmelerin
çiğnenmesi durumunda yargısal başvuruyu ele alan hükümlere ise, Çevresel
Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nde rastlamak mümkün değildir. Bununla
birlikte, bu tür bir ihlalin vuku bulması durumunda da idari yargıya başvurmak
mümkündür.
Aarhus Sözleşmesi’nin üçüncü sütunu ile ilgili Türk hukukunda yer alan
düzenlemeler göz önünde bulundurulduğunda, Türk hukukundaki mevcut durumun
Aarhus Sözleşmesi’ne denk olduğu sonucuna varılmaktadır. 78 Bununla
birlikte, idari yargıdaki dava açma süresinin çevre davaları için esnekleştirilmesi,
çevre davalarında ispat yükü ve masraflar konusunda kolaylıklar sağlanması,
çevre davalarında davacının istemde bulunmasına gerek olmaksızın
idari mahkemelere yürütmeyi durdurma kararı verme yetkisinin tanınması ve
çevre davalarının açılması ve yürütülmesi sürecinde çevreci örgütlere kolaylıklar
sağlanması konusunda yapılacak düzenlemelerin çok olumlu neticeler
doğuracağını belirtmek gerekir. 79
Sonuç
25 Haziran 1998 tarihinde imzalanan ve 30 Ekim 2001 tarihinde yürürlüğe
giren Aarhus Sözleşmesi, çevresel bilgilere erişim, çevre ile ilgili kararlara
halkın katılımı ve çevre ile alakalı meselelerde yargıya başvuru konularında
ayrıntılı düzenlemelere yer veren ilk uluslararası antlaşmadır. Çevrenin korunmasına
ilişkin usuli haklar olarak da nitelendirilen bilgiye erişim, halkın
78
Karş. Güldoğan, Yerel Siyaset, 2008, S. 10, s. 59; Coşkun, İnsan Hakları Yıllığı, C. 23-24,
2001-2002, s. 154 vd.
79
Turgut, Çevre Politikası ve Hukuku, s. 175 vd.; Coşkun, İnsan Hakları Yıllığı, C. 23-24, 2001-
2002, s. 154 vd.; Turgut, AÜHFD 1996, C. 45, S. 1-4, s. 126 vd.
328
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1