Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Yrd. Doç. Dr. Mesut AYDIN
rıntılı düzenlemeler söz konusudur. Buna göre, anayasa değişiklik teklifinin,
Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) üye tamsayısının en az üçte biri tarafından
yazıyla teklif edilmesi, bu teklifin Genel Kurulda iki defa görüşülmesi
(ivedilikle görüşülememe) ve değiştirme teklifinin Meclisin üye tamsayısının
en az beşte üç çoğunluğunun gizli oyuyla kabul edilmesi gerekir.
Doktrinde, anayasa değişikliklerinin şekil bakımından bir kanun olması
nedeniyle, Anayasa Mahkemesinin şekil bakımından denetimine tâbi olması,
doğal bir durum olarak değerlendirilmektedir 12 . Gerçekten, “kanunların anayasaya
uygunluğunun yargısal denetimini kabul etmiş olan bir ülkede, anayasa
değişikliklerinin şekil yönünden anayasaya uygunluğunun denetiminde yadırganacak
bir yön yoktur. Çünkü, nihayet anayasa değişiklikleri de, biçimsel
olarak bir kanundur” 13 . Anayasada, “teklif ve oylama çoğunluğu”ndan ve
“ivedilikle görüşülemeyeceği”nden bahsedilmesi nedeniyle, anayasa değişiklikleri
üzerindeki denetimin bu hususlarla sınırlı olması gerekir.
Anayasa değişikliklerinin şekil bakımından denetiminin harekete geçirilmesi
için, Anayasada sayılan organ ve makamların şekil bakımından iptal
davası açması gerekir. Kısacası, anayasa değişiklikleri bakımından, Anayasa
Mahkemesinin harekete geçirilişi bakımından “makam” ve “süre” kayıtları
konulmuştur 14 . Dava açma yetkisi, Cumhurbaşkanı ve TBMM üyelerinin
beşte birine tanınmıştır (AYm.148). İptal davası (AYm.150) açma yetkisine
sahip “İktidar ve Anamuhalefet Partisi Meclis Grupları”na ise, anayasa
değişikliklerinin şekil bakımından iptaliyle ilgili olarak, dava açma yetkisi
tanınmamıştır. Dava açma süresi konusunda ise, Anayasada açık bir düzenlemeye
rastlanılmamaktadır. Burada, kanunların şekil bakımından denetlenmesine
yönelik kabul edilen esasların (AY m.148/2), anayasa değişiklikleri bakımından
da geçerli olarak kabul edilmesi gerektiğini belirtmek gerekir. “Zaten
anayasa değişiklikleri de kanunla gerçekleştiğine göre, Anayasanın burada
ayrıca anayasa değişikliklerinden söz etmemiş olması doğaldır” 15 . Sonuç
olarak, Anayasa değişiklikleri hakkında, yayımlandığı tarihten itibaren on gün
12
Gözler, Kemal: Türk Anayasa Hukuku, Ekin Kitabevi Yayınları, Bursa 2000, s.877.
13
Özbudun, s.169.
14
Kaboğlu, İbrahim Ö.: Anayasa Yargısı, Avrupa Modeli ve Türkiye, İmge Kitabevi, 4.
B. Ankara 2007, s.110; Bkz. Şen, Murat: “1961 ve 1982 Anayasalarında Anayasa Değişikliklerinin
Yargısal Denetimi”, AÜEHFD, C.II, S.1, 23.06.2010, s.106-113.
15
Özbudun, s.175.
220
Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XIV, Y. 2010, Sa. 1