stan wojenny w polsce 1981–1983 - Archiwalny serwis Instytutu ...

sytuacjà w rolnictwie i nie przedstawi∏y ˝adnej sensownej koncepcji jegorozwoju na przysz∏oÊç 238 .Jednym z tych Êrodowisk zawodowych, które podczas stanu wojennegonajbardziej ucierpia∏y, byli górnicy. Po 13 grudnia w wyniku militaryzacjikopalƒ zawieszono wszelkie przys∏ugujàce górnikom prawa, zarówno wynikajàcez kodeksu pracy, jak i te, które uzyskali w wyniku porozumieƒ sierpniowych,w tym wolne soboty. W stanie wojennym soboty sta∏y si´ obowiàzkowymdniem pracy, a w niedziel´ pracowaç mia∏y teoretycznie tylkowyznaczone do tego osoby. W praktyce jednak niestawienie si´ w niedziel´do kopalni traktowane by∏o jako nieobecnoÊç nieusprawiedliwiona i dezercjaz zak∏adu zmilitaryzowanego. Wymuszanie bezwzgl´dnego pos∏uszeƒstwaza pomocà dyscypliny wojskowej oraz wyd∏u˝enie czasu pracy s∏u˝yçmia∏o maksymalnemu zwi´kszeniu wydobycia w´gla. Do wyt´˝onej pracygórników nie tylko zmuszano groêbami. Stosowano równie˝ zach´ty w formiespecjalnych przywilejów (premie, talony oraz sieç specjalnych sklepów).W∏adze postara∏y si´, by uprzywilejowanie za∏óg kopalnianych spe∏ni∏oprzy okazji jeszcze jeden cel – rozbicie solidarnoÊci spo∏eczeƒstwa 239 .W warunkach g∏´bokiego kryzysu gospodarczego preferencje dla górnikówrzeczywiÊcie szokowa∏y. W sieci sklepów Przedsi´biorstwa ZaopatrzeniaGórnictwa mo˝na by∏o kupiç, choç nie zawsze, takie towary, jakko˝uch, dywan, meble czy pralk´ automatycznà, w 1982 r. nieosiàgalne dlaprzeci´tnego obywatela PRL. Dlatego inne Êrodowiska krytykowa∏y zasadnoÊçfunkcjonowania sklepów PZG, domagajàc si´ ich likwidacji. Cz´stozdarza∏o si´, ˝e osoby nieupowa˝nione do korzystania z us∏ug PZG odkupywa∏yod górników, z regu∏y po cenach czarnorynkowych, najbardziejposzukiwane na rynku towary. By∏ to jeden z g∏ównych argumentów przeciwnikówPZG. W∏adze nie zamierza∏y jednak likwidowaç PZG, lecz abynie rozdra˝niaç za bardzo spo∏eczeƒstwa, zaleca∏y lokalizowanie punktówPZG raczej w pobli˝u kopalƒ lub na peryferiach dzielnic zamieszkanychprzez za∏ogi górnicze, a nie w ciàgach handlowych 240 . Starano si´ jednak,aby placówki te by∏y w widocznych miejscach. W opinii wielu osób spozabran˝y sytuacja socjalno-bytowa za∏óg kopalnianych by∏a bardzo dobra.238Ibidem, 17/IX/231, t. 7, k. 328, Ocena stanu bezpieczeƒstwa i porzàdku publicznego w woj.cz´stochowskim za okres 1–28 II 1982 r., 4 III 1982.239„Tygodnik Mazowsze”, 10 III 1983.240AP Katowice, KW PZPR w Katowicach, Wydz. Org., II/166, b.p., Informacja o dzia∏aniachpartyjnych i sytuacji spo∏eczno-politycznej w woj. katowickim z 24 lutego 1982 r.153