stan wojenny w polsce 1981–1983 - Archiwalny serwis Instytutu ...

zagro˝eniem dla porzàdku publicznego w Szczecinie jest konfliktowa sytuacjaw stoczni im. A. Warskiego” 17 .W nocy z 13 na 14 grudnia „Warski” zosta∏ otoczony przez ZOMO, piechot´oraz kilkadziesiàt czo∏gów i transporterów opancerzonych 12. DywizjiZmechanizowanej dowodzonej przez p∏k. Henryka Szumskiego 18 . Od stronyOdry blokad´ rozpocz´∏y barki desantowe, oÊwietlajàce reflektoramiprzyleg∏e tereny. Nadjecha∏y równie˝ wozy sanitarne i karetki pogotowia,co podsyci∏o wÊród niektórych stoczniowców psychoz´ strachu. Strajkujàcypróbowali apelowaç do patriotyzmu ˝o∏nierzy i milicjantów przez zak∏adowyradiow´ze∏, s∏yszany równie˝ na zewnàtrz zak∏adu. Reakcjà tych˝eby∏o jedynie kilkakrotne odczytanie – przez umieszczone na samochodachmegafony – wezwaƒ do zakoƒczenia strajku i opuszczenia stoczni pod groêbàzastosowania sankcji karnych. Nie dosz∏o do ˝adnych rozmów mi´dzykomitetem strajkowym a dowództwem wojska i milicji 19 .Inaczej wyglàda∏y relacje z m∏odszymi oficerami i szeregowcami. Ci wydawalisi´ nieco zdystansowani, najcz´Êciej nie przejawiali oznak wrogoÊci.Co ciekawe, bywali g∏odni, i jak wspomina∏ jeden ze stoczniowców: „JakcoÊ nie zosta∏o w stoczni zjedzone, to im dawaliÊmy” 20 . Interesujàco wyglàda∏yich ostatnie godziny tu˝ przed rozpocz´ciem pacyfikacji stoczni.Od chwili og∏oszenia stanu wojennego czekali w pe∏nej gotowoÊci w podmiejskichlasach ko∏o Do∏ujec. Ka˝dy ˝o∏nierz zosta∏ zaopatrzony w dwamagazynki z ostrà i jeden ze Êlepà amunicjà. Jak wspomina jeden z ówczesnychpodchorà˝ych rezerwy: „Podoficerom i oficerom prze∏o˝ony powiedzia∏,˝eby brali tylko ostrà amunicj´, bo potem mo˝e nie byç czasu, ˝ebyzmieniç magazynki. Szeregowym ˝o∏nierzom mówiono, ˝e muszà mieçbroƒ gotowà do strza∏u, bo nie zdà˝à uciec przed t∏umem. Tak straszy∏a kadra,która powo∏ywa∏a si´ na swoje doÊwiadczenia z roku 1970. Dowódcazapowiedzia∏, ˝e jak nie b´d´ strzela∏, to strzeli mi w ∏eb” 21 .W tych godzinach rzeczywistym przywódcà stoczniowców by∏ AndrzejMilczanowski. To on podejmowa∏ ostateczne decyzje dotyczàce dzia∏aƒMKS, pisa∏ komunikaty, wyg∏asza∏ apele i by∏ najcz´stszym mówcà zak∏a-17AIPN, MSW II, 17/IX/231, t. 48, k. 298, Analiza i ocena sytuacji operacyjno-politycznejw województwie szczeciƒskim, prognozy i kierunki dzia∏aƒ 1 XII–21 XII 1981, b.d.18Póêniejszego genera∏a broni, szefa Sztabu Generalnego WP w latach 1997–2000.19A. Kuchciƒska, op. cit.; List otwarty...; K. Jagielski, op. cit., s. 173.20A. Kuchciƒska, op. cit.; Relacja Andrzeja Milczanowskiego.21A. Kuchciƒska, op. cit.572