stan wojenny w polsce 1981–1983 - Archiwalny serwis Instytutu ...

wytrzyma∏oÊci. Powo∏ujàc si´ na s∏owa Gabrieli Cwojdziƒskiej – opozycjonistkikoszaliƒskiej, mo˝na uznaç, ˝e ludzie nie znajdowali ju˝ motywacjido demonstrowania swojej postawy otwarcie 203 . Kiedy jednak nadarza∏asi´ okazja, lokalne spo∏ecznoÊci zawsze znalaz∏y sposób, by wyraziçswój negatywny stosunek do w∏adz. Pretekstem stawa∏y si´ wyst´py aktorskichkabaretów, w trakcie których widownia przyjmowa∏a entuzjastyczniewszelkie wrogie aluzje skierowane przeciwko partii 204 .W stanie wojennym dochodzi∏o cz´sto do niszczenia zak∏adowych gablotpartyjnych, pomników ˝o∏nierzy radzieckich czy dzia∏aczy „polskiegoruchu robotniczego” 205 . Te cz´sto dwuznaczne moralnie dzia∏ania by∏yw tamtym czasie specyficznà formà odreagowania ucisku, poczucia zniewoleniaczy nawet upokorzenia przez w∏adze. Nie mo˝na oczywiÊcie przypisywaçwszystkim dzia∏aniom tego typu wy˝szych pobudek. Przyczynà profanacjimiejsc uwa˝anych przez znienawidzonà w∏adz´ za „Êwi´te” by∏ocz´sto spontaniczne uwolnienie emocji. Czasem trudno rozgraniczyç, któredzia∏ania nale˝y traktowaç jako akt czystego wandalizmu, a które spodtakiej klasyfikacji si´ wymykajà. W listopadzie 1982 r. w Kamieniu Pomorskimna pomniku Poleg∏ych Za PolskoÊç Tych Ziem namalowano czerwonàfarbà znak Polski Walczàcej i napis „SolidarnoÊç”. W marcu, kwietniui listopadzie oblewano farbà pomniki ˝o∏nierzy radzieckich na CmentarzuG∏ównym i przy ul. Nehringa w Szczecinie. W lutym tak samo potraktowanopomnik funkcjonariuszy MO i UB w S∏upsku, a w lipcu i paêdziernikupomnik dzia∏aczy komunistycznych i robotniczych w Szczecinie 206 .W czerwcu 1983 r. dwóch dzia∏aczy „SolidarnoÊci”, mieszkaƒców StargarduSzczeciƒskiego, wnios∏o kosz na Êmieci na p∏yt´ nagrobkowà MauzoleumWojsk Radzieckich, a nast´pnie jeden z nich skaka∏ po niej i krzycza∏:„wy ch..., wy k..., my wam poka˝emy” 207 . Ich zachowanie, co oczywiste, wywo∏a∏opowszechne zgorszenie wÊród obserwatorów. Pok∏ady nienawiÊcido systemu niespodziewanie stawa∏y si´ detonatorem dla ró˝norakich, t∏umionychfrustracji (niekoniecznie politycznych), wyra˝anych w∏aÊnie w taki203Relacja Gabrieli Cwojdziƒskiej [w:] ibidem, s. 131.204AP Koszalin, KW PZPR, 50/VII/179, k. 158, Informacja o incydentach i wydarzeniach naterenie województwa koszaliƒskiego w dniach 17 IX–4 X 1982 r.205AIPN Poznaƒ, Po 10/2, k. 227–228, Prokuratura Rejonowa w Kamieniu Pomorskim; Stanwojenny w Polsce..., s. 419, 422–426.206Ibidem.207AIPN Poznaƒ, Po 92/1, k. 1, 60–61, Prokuratura Rejonowa w Stargardzie Szczeciƒskim.622