stan wojenny w polsce 1981–1983 - Archiwalny serwis Instytutu ...

niowców w 1970 r. w Gdaƒsku oraz Spo∏eczny Komitet Budowy PomnikówOfiar Grudnia 1970 r. w Gdyni 13 . W poniedzia∏ek 14 grudnia w∏adze próbowa∏ypozyskaç sobie duchowieƒstwo katolickie Trójmiasta, wzywajàc niektórychksi´˝y (mi´dzy innymi Stanis∏awa Bogdanowicza, Zbigniewa Brykai Stanis∏awa Du∏aka) na rozmowy do siedziby SB przy ul. Okopowejw Gdaƒsku, gdzie nalegano, by podpisali „lojalki” 14 .W pierwszych godzinach stanu wojennego w Gdaƒsku najwa˝niejszàsprawà dla w∏adz by∏o z∏amanie strajku w Stoczni Gdaƒskiej im. Lenina,poniewa˝ wszelki d∏ugotrwa∏y opór symbolicznej „kolebki »SolidarnoÊci«”móg∏by wydatnie wp∏ynàç na nastroje w TrójmieÊcie i w ca∏ym kraju 15 .Z punktu widzenia w∏adz akcja opanowania stoczni przebiega∏a poczàtkowozgodnie z planem. Ju˝ w nocy z 12 na 13 grudnia na teren stoczni wesz∏oZOMO i SB, zatrzymujàc strajkujàcych tam stoczniowców 16 . Kiedyw∏adzom wydawa∏o si´, ˝e sytuacja jest pod kontrolà, robotnicy (w tymprzewodniczàcy zak∏adowej „SolidarnoÊci” Alojzy Szablewski) przygotowywalisi´ do og∏oszenia 14 grudnia strajku okupacyjnego 17 . Ju˝ 13 grudniapod legendarnà bram´ nr 2 przybywali mieszkaƒcy Gdaƒska, do stoczniprzychodzili te˝ pierwsi pracownicy 18 . Tego samego dnia w godz. 22–23.00na teren stoczni przedostali si´ (przyp∏yn´li motorówkami) cz∏onkowieKrajowego Komitetu Strajkowego (funkcjonowa∏a tak˝e nazwa OgólnopolskiKomitet Strajkowy), który jeszcze tego samego dnia rano ukonstytuowa∏si´ w Porcie Gdaƒskim, proklamujàc strajk generalny na terenie ca∏egokraju do czasu, dopóki w∏adze nie zwolnià wszystkich internowanych13AP Toruƒ, KW PZPR, 431, b.p., Wykaz stowarzyszeƒ zawieszonych przez wojewodów na podstawieart. 15 dekretu o stanie wojennym (stan na dzieƒ 16 grudnia 1981 roku, godzina 8.00).14S. Bogdanowicz, KoÊció∏ gdaƒski pod rzàdami komunizmu 1945–1984, Gdaƒsk 2000, s. 385.Zdaniem jednego z duszpasterzy „SolidarnoÊci”, ks. Hilarego Jastaka z Gdyni, admira∏ Janczyszynmia∏ opowiedzieç si´ za aresztowaniem niepokornych kap∏anów. Pog∏oska o zaplanowanycharesztowaniach wybranych ksi´˝y dotar∏a tak˝e do internowanych w Strzebielinku(K. Wójcicki, Rozmowy z ksi´dzem Hilarym Jastakiem, Gdynia 1999, s. 188; J. Mur [A. Drzycimski,A. Kinaszewski], op. cit., s. 109).15S. Cenckiewicz, G. Majchrzak, Neutralizacja Stoczni Gdaƒskiej, „Tygodnik SolidarnoÊç”,nr 1, 3 I 2003.16By∏em bardziej przebieg∏y od nich, relacja Bogdana Borusewicza, spisa∏a E. Zarzycka,„Gazeta Polska”, 29 III 2000.17A. Szablewski, Z kraju wyjecha∏o wielu m∏odych i wykszta∏conych ludzi [w:] Stan wojenny.Wspomnienia..., s. 56.18Zob. fotografie z 13 XII 1981 r. w zbiorach Archiwum Komisji Krajowej NSZZ „SolidarnoÊç”oraz sta∏a ekspozycja „Drogi do wolnoÊci” w sali BHP Stoczni Gdaƒskiej.481