stan wojenny w polsce 1981–1983 - Archiwalny serwis Instytutu ...

si´czne manifestacje i równoczesne strajki w kilku zak∏adach pracy, przezwiele miesi´cy regularnie wydawano sporo opozycyjnych tytu∏ów prasowych.Poza Bia∏ymstokiem dzia∏alnoÊç opozycyjna by∏a w znacznym stopniu rozproszonai incydentalna. By∏a ona szczególnie utrudniona w ma∏ych spo∏ecznoÊciachmiejskich, ∏atwych do spenetrowania przez SB. Na po∏udniowymwschodzie regionu, zamieszkanym g∏ównie przez mniejszoÊç wyznania prawos∏awnego,ruch „SolidarnoÊci” by∏ przyjmowany nieprzychylnie 125 .W samym Bia∏ymstoku ju˝ od pierwszych dni stanu wojennego odezwydo cz∏onków zwiàzku wydawa∏o Tymczasowe Prezydium RegionalnegoKomitetu Strajkowego. 30 grudnia 1981 r. podj´∏o ono uchwa∏´ w sprawietymczasowej organizacji podziemnych struktur zwiàzku. Odtàd formalnieregionem kierowa∏ zakonspirowany RKS. Powo∏ano pi´ç niezale˝nie dzia∏ajàcych,tak˝e zakonspirowanych „agend”, zajmujàcych si´ propagandà i informacjà,kolporta˝em, poligrafià, samopomocà zwiàzkowà i akcjà bie˝àcà.„Agendami” kierowaç mieli wyznaczeni przez prezydium „przywódcy” 126 .20 marca 1982 r. RKS przekszta∏ci∏ si´ w Tymczasowà Komisj´ Regionalnà127 , w której sk∏ad wchodzili: przewodniczàcy Zarzàdu Regionu Bia∏ystokNSZZ „SolidarnoÊç” Stanis∏aw Marczuk, wiceprzewodniczàcy JerzyRybnik oraz Roman Wilk, Dariusz Boguski i Krzysztof Burek 128 . NiecowczeÊniej powsta∏a struktura pomocnicza – Tymczasowa Komisja Wykonawcza129 . W jej sk∏ad wchodzi∏y osoby, które si´ nie ukrywa∏y. Komisjà125Relacja Sokrata Janowicza, sierpieƒ 2001 (w zbiorach OBEP IPN Bia∏ystok). Por. E. Mironowicz,Polityka narodowoÊciowa w PRL, Bia∏ystok 2000, s. 262–263. Zarazem Bia∏orusinibyli jedynà mniejszoÊcià narodowà w Polsce, która mia∏a w stanie wojennym i póêniej w∏asnedrugoobiegowe wydawnictwo o antykomunistycznym profilu. Nie by∏o ono jednak wprostpowiàzane z nurtem „SolidarnoÊci”. Por. te˝ W. Choru˝y, Bia∏oruski drugi obieg w Polsce1981–1990, Bia∏ystok 1994.126Tymczasowa organizacja podziemnych regionalnych w∏adz NSZZ „SolidarnoÊç” Regionu Bia-∏ystok, [30 XII 1981] (orygina∏ w zbiorach OBEP IPN Bia∏ystok). Nie uda∏o si´ jednoznacznieustaliç, kto opracowa∏ ww. dokument; M. Kietliƒski (Kalendarium..., s. 97) podaje, ˝ew sk∏ad prezydium wchodzili: Dariusz Boguski, Krzysztof Burek, Edward ¸uczycki, Stanis∏awMarczuk, Stanis∏aw Przestrzelski, Waldemar Rakowicz, Jerzy Rybnik, Roman Wilk.127„Biuletyn Informacyjny”, nr 14 (66), 22 IV 1982.128Relacja Stanis∏awa Marczuka; M. Kietliƒski (Kalendarium..., s. 111) podaje w sk∏adzieTKR tak˝e Leopolda Staweckiego. Jednak 20 marca nie móg∏ on braç udzia∏u w pracach komisji,poniewa˝ do 30 III 1982 r. by∏ internowany, a po zwolnieniu nie ukrywa∏ si´. Od lata1982 r., z polecenia Stanis∏awa Marczuka, mia∏ on odpowiadaç za samopomoc, jednak nie by∏formalnym cz∏onkiem TKR (informacja ustna uzyskana od Stanis∏awa Marczuka).129Relacja Stanis∏awa Marczuka. Podobnie powstanie TKW datuje M. Kietliƒski, Kalendarium...,s. 108.435