stan wojenny w polsce 1981–1983 - Archiwalny serwis Instytutu ...

Podobnie by∏o z wieloma innymi ksi´˝mi, na przyk∏ad z ks. RyszardemKorzeniewskim, proboszczem z Czeremchy, czy ks. Aleksandrem Mierzwiƒskimz Kleszczel 299 . Ksi´˝a byli te˝ inwigilowani przez SB, która mia∏awÊród nich swoich tajnych wspó∏pracowników 300 .Oceniajàc w 1983 r. stosunki w∏adzy z KoÊcio∏em, Wydzia∏ do sprawWyznaƒ Urz´du Wojewódzkiego w Bia∏ymstoku stwierdza∏: „Na p∏aszczyêniekontaktów w∏adze paƒstwowe–KoÊció∏ biskupi starali si´ utrzymywaçdobre stosunki zarówno w sferze zobowiàzaƒ, jak te˝ wzajemnych ustaleƒ.O ile jednak ks. biskup E[dward] Kisiel i ks. biskup J[uliusz] Paetz utrzymywalibie˝àce kontakty z w∏adzami wojewódzkimi, czego wyrazem by∏yspotkania z ich inicjatywy, o tyle ks. bp W[∏adys∏aw] J´druszuk nie by∏ tymzainteresowany, nawet w sprawach istotnych dla dzia∏alnoÊci KoÊcio∏a naterenie diecezji drohiczyƒskiej” 301 .Dla wielu zwyk∏ych ludzi uroczystoÊci religijne by∏y jedynà okazjà wyra˝eniaswojego poparcia dla opozycji 302 . G∏oszone przez duchownych kazania,nawet jeÊli wprost nie mówi∏y o bie˝àcej sytuacji politycznej, niejednokrotnieprzepe∏nione by∏y patriotyzmem, sprzeciwem wobec otaczajàcej rzeczywisto-Êci 303 . Nabo˝eƒstwa zwykle koƒczy∏y si´ powszechnym odÊpiewaniem pieÊniBo˝e, coÊ Polsk´ z zakoƒczeniem „Ojczyzn´ wolnà racz nam wróciç Panie”.Towarzyszy∏a im czasami symboliczna oprawa wizualna 304 . 3 stycznia 1982 r.w koÊciele pw. Êw. Rocha modlono si´ za internowanych i wystawiono puszk´299Ibidem.300O tym, jak daleko si´ga∏a ta inwigilacja, mo˝e Êwiadczyç fakt, ˝e po wizycie prymasa JózefaGlempa w Bia∏ymstoku 23 V 1982 r. Urzàd do spraw Wyznaƒ zna∏ treÊç opinii ksi´dza prymasawypowiadanych „w doÊç Êcis∏ym, wewn´trznym gronie” (AP Bia∏ystok, KW PZPR Bia-∏ystok, 55/XI/11, t. 1, k. 138, Informacja na temat dzia∏alnoÊci kleru do dnia 4 VI 1982 r.).301Ibidem, 55/XI/11, t. 1, k. 151, Sprawozdanie o sytuacji wyznaniowej i dzia∏alnoÊci Wydzia∏uds. Wyznaƒ w Bia∏ymstoku w 1983 r.302W wywiadzie udzielonym w grudniu 1982 r. „Tygodnikowi Mazowsze” przewodniczàcy bia-∏ostockiej TKR Stanis∏aw Marczuk stwierdzi∏: „Ludzie chcà czytaç pras´, ch´tnie p∏acà sk∏adki,pójdà do koÊcio∏a na msz´ zwiàzkowà i wielu to wystarcza” (SolidarnoÊç Regionu Bia∏ystok.Rozmowa z przewodniczàcym TKR, „Tygodnik Mazowsze”, nr 37, 16 XII 1982).303Jednym z g∏ównych zarzutów, stawianych pod koniec 1982 r. bp. Kisielowi przez wojewod´Dunaja, by∏o odprawianie przez ksi´˝y nabo˝eƒstw w intencji „SolidarnoÊci” oraz wi´zionychw stanie wojennym (AP Bia∏ystok, KW PZPR Bia∏ystok, 55/XI/11, t. 1, k. 133, Notatka ze spotkaniaks. biskupa E[dwarda] Kisiela z wojewodà K[azimierzem] Dunajem z 12 XI 1982 r.).304Np. w ¸om˝y podczas jednej z takich mszy Êw. o∏tarz udekorowany by∏ krzy˝em pi´ciometrowejwysokoÊci, opi´tym bia∏o-czerwonà flagà, na którym zainstalowano drut kolczastyw kszta∏cie konturu Polski (Relacja ks. Stanis∏awa Szymborskiego, wrzesieƒ 2001 – w zbiorachOBEP IPN Bia∏ystok).462