stan wojenny w polsce 1981–1983 - Archiwalny serwis Instytutu ...

umo˝liwiajàc przyk∏adowo porównanie sposobu funkcjonowania aparatuw∏adzy czy te˝ skali represji w poszczególnych regionach Polski.Wprowadzenie stanu wojennego na ca∏ym obszarze Polski mia∏o doÊçpodobny, wr´cz schematyczny przebieg wynikajàcy ze Êcis∏ej realizacji zaleceƒkierownictw MSW i MON. W pierwszych godzinach decydujàca rolaprzypad∏a funkcjonariuszom SB i MO, którzy wspólnie przeprowadzalioperacj´ o kryptonimie „Jod∏a”, czyli zatrzymywanie i internowanie wytypowanychwczeÊniej dzia∏aczy NSZZ „SolidarnoÊç” oraz innych organizacjiuznanych za opozycyjne. Jak wynika z niepe∏nych jeszcze danych, w poszczególnychwojewództwach uda∏o si´ zatrzymaç od 90 do 100 proc. osóbprzewidzianych do internowania. W∏adze zdo∏a∏y uwi´ziç prawie ca∏y„pierwszy garnitur” dzia∏aczy „SolidarnoÊci”, a ci, którzy pozostali na wolnoÊci,znaleêli si´ w wi´kszoÊci przypadków w izolacji, pozbawieni zaplecza,za pomocà którego mogliby oddzia∏ywaç na bieg wydarzeƒ. Akcja „Azalia”(blokada ∏àcznoÊci) w wi´kszoÊci przypadków skutecznie wyeliminowa∏amo˝liwoÊç jakiejkolwiek szerszej koordynacji protestów. Do wyjàtków nale-˝a∏y takie sytuacje jak w Bia∏ymstoku, gdzie przed po∏udniem 13 grudniadzia∏a∏y jeszcze telefony. Znaczàce rezultaty przynios∏a te˝ akcja „Klon”,polegajàca na prowadzeniu przez funkcjonariuszy SB rozmów ostrzegawczychz osobami, których nie zdecydowano si´ internowaç, ale podejrzewanoo zamiar organizowania protestów lub po prostu chciano – korzystajàcz wywo∏anej stanem wojennym psychozy – zwerbowaç do wspó∏pracy.Agresywna propaganda, umiej´tnie dozowana przez nieliczne dzia∏ajàcemedia na czele z TVP, w po∏àczeniu z podsycanymi przez ca∏y 1981 r. nastrojamibeznadziei i zniech´cenia kryzysem, przynios∏y oczekiwany efekt. Bliskodziesi´ciomilionowy ruch spo∏eczny okaza∏ si´ nie tylko ca∏kowicie zaskoczonystanem wojennym, ale i niezdolny do zorganizowania znaczàcegoprotestu. Dla w∏adz istotny problem stanowi∏o zaledwie kilkadziesiàt strajkówprowadzonych w kilkunastu najwi´kszych miastach. Wi´kszoÊç z nichwygasa∏a prawie natychmiast po pojawieniu si´ komisarzy wojskowychi prokuratorów, których groêby uzupe∏niano zwykle demonstracjà si∏y oddzia∏ówZOMO i Wojska Polskiego.Wyjàtek stanowi∏y opisane przez Jaros∏awa Nej´ wydarzenia na GórnymÂlàsku, gdzie za wzgl´du na paramilitarny charakter górniczej grupyzawodowej i brak elastycznoÊci ze strony w∏adz dosz∏o do tragedii w kopalni„Wujek” 16 grudnia 1981 r. Analiza sytuacji tego w∏aÊnie dnia, któràmo˝na przeprowadziç na podstawie zamieszczonych ni˝ej tekstów, jasno18