stan wojenny w polsce 1981–1983 - Archiwalny serwis Instytutu ...

Trudno dzisiaj ustaliç, czy i jak cz´sto funkcjonariusze S∏u˝by Wi´zienneju˝ywali przemocy wobec internowanych i aresztowanych. Niech´çstra˝ników do zatrzymanych objawia∏a si´ przede wszystkim w brutalnymi wulgarnym zachowaniu, nieraz dotkliwym i upokarzajàcym. Prasa podziemnakreÊli∏a makabryczny, ziejàcy grozà obraz warunków i dyscyplinywi´ziennej. Skazanych w procesach politycznych za najdrobniejsze przewinieniamiano biç pa∏kami i przywiàzywaç pasami do ∏ó˝ek 129 . Nie znajdujeto jednak odbicia w relacjach samych internowanych. Andrzej Milczanowskiprzyzna∏, ˝e w trakcie odsiadywania wyroku nie zosta∏ ani razu uderzony,podobnie jego wspó∏towarzysze nie byli przeÊladowani fizycznie. Równie˝jeden z m∏odszych dzia∏aczy „SolidarnoÊci”, internowany dziennikarzMicha∏ Paziewski, nie spotka∏ si´ z tak drastycznymi przypadkami. Dlawi´kszoÊci wi´zionych to nie przemoc fizyczna by∏a najdotkliwszà represjà,ale roz∏àka z rodzinà i niepokój o przysz∏oÊç. Czas na przemyÊlenia, któregoby∏o a˝ w nadmiarze, s∏abo zdeterminowanym odbiera∏ zapa∏ do kontynuowaniaoporu po wyjÊciu na wolnoÊç. Wedle obserwacji Gabrieli Cwojdziƒskiejz koszaliƒskiej „SolidarnoÊci” ludzie zwalniani z obozów byliprzede wszystkim „zn´kani psychicznie” 130 .Przyk∏adem eskalacji przemocy by∏o pobicie internowanych w WierzchowiePomorskim w lutym 1982 r. W oÊrodku dosz∏o do masowego protestu 131 ,kiedy cz´Êç internowanych uzna∏a, ˝e w trakcie rozpatrywania karnegoraportu oficerowie S∏u˝by Wi´ziennej nies∏usznie ukarali i ubli˝yli godnoÊciosobistej dwóch dzia∏aczy „SolidarnoÊci” koszaliƒskiej: Jacka Figlai Bronis∏awa Âliwiƒskiego. Gdy ukarani odmówili przejÊcia do pojedynczychcel, a ich koledzy wyrazili poparcie gremialnym Êpiewem, stukaniem129„Komitet Oporu Spo∏ecznego”, 1 VII 1982 (w zbiorach OÊrodka KARTA).130Relacja Gabrieli Cwojdziƒskiej [w:] D. Twardowski, op. cit., s. 106.1319 II 1982 r. mieszkaƒcy jednej z cel przez przypadek znaleêli w przewodzie wentylacyjnymaparat pods∏uchowy, który szybko zdemontowali i ukryli w puszce smalcu. Cel´ drobiazgowozrewidowano, internowanych przes∏uchano, ale nie przynios∏o to spodziewanego efektu. Ukrytyaparat pods∏uchowy znaleêli dopiero funkcjonariusze SB Êciàgni´ci w tym celu z Koszalina.13 lutego do Zak∏adu Karnego przyby∏ jego naczelnik, b´dàcy jednoczeÊnie komendantemoÊrodka odosobnienia. Wraz z towarzyszàcym mu oficerem sprawujàcym bezpoÊredninadzór nad funkcjonariuszami z Wierzchowa rozpatrywa∏ raporty o ukaranie kilkunastuinternowanych. WÊród nich byli Jacek Figiel i Bronis∏aw Âliwiƒski, ten ostatni z celi, gdziezlikwidowano pods∏uch. Wymierzono im najsurowszà kar´ przewidzianà w regulaminie (7 dniodosobnienia w „izolatce”) za formalne przewinienia: Figiel nie stawi∏ si´ na apelu, Âliwiƒskinie chcia∏ stanàç na bacznoÊç przed komendantem. Kara sta∏a si´ przyczynà buntu.605