stan wojenny w polsce 1981–1983 - Archiwalny serwis Instytutu ...

1982 r. podczas spektaklu w Teatrze Wielkim widzowie „wyklaskali” KazimierzaKowalskiego, solist´ opery ∏ódzkiej 72 .Po 13 grudnia 1981 r. wiele osób wczeÊniej aktywnie uczestniczàcychw ˝yciu publicznym rezygnowa∏o z udzia∏u w firmowanych przez w∏adzeprzedsi´wzi´ciach i uroczystoÊciach. Marek Edelman odmówi∏ udzia∏uw odbywajàcych si´ pod patronatem gen. Jaruzelskiego w 1983 r. obchodachczterdziestej rocznicy powstania w getcie warszawskim. W liÊcieotwartym opublikowanym przez pras´ podziemnà tak uzasadni∏ swojà decyzj´:„40 lat temu walczyliÊmy nie tylko o ˝ycie – walczyliÊmy o ˝yciew godnoÊci i wolnoÊci. Obchodzenie naszej rocznicy tutaj, gdzie nad ca∏ym˝yciem spo∏ecznym cià˝y dziÊ poni˝enie i zniewolenie, gdzie doszcz´tniezafa∏szowano s∏owa i gesty, jest sprzeniewierzeniem si´ naszej walce, jestudzia∏em w czymÊ ca∏kowicie jej przeciwnym”. W rewan˝u w∏adze uniemo˝liwi∏ymu udzia∏ w niezale˝nych obchodach rocznicy 73 .Podstawowà formà dzia∏alnoÊci opozycyjnej w okresie stanu wojennegoby∏o wydawanie i kolportowanie pism i ulotek. Centrum wydawniczym prasypodziemnej w regionie by∏a – co zrozumia∏e – ¸ódê. W innych województwachukazywa∏y si´ pojedyncze tytu∏y. Niezale˝na prasa, przedewszystkim gazetki z Warszawy, dociera∏a g∏ównie za poÊrednictwem podziemnychstruktur „SolidarnoÊci”. W Sieradzkiem i Piotrkowskiem kolportowanopras´ z Cz´stochowy i Âlàska. Wydawnictwa ∏ódzkie wysy∏ano dowszystkich województw regionu. Wydawano je w niewielkich nak∏adach(Êrednio oko∏o 1500 egzemplarzy, a w pierwszych miesiàcach jeszczemniej), nie by∏y wi´c tak dost´pne jak prasa warszawska.W województwie ∏ódzkim wychodzi∏o oko∏o szeÊçdziesi´ciu tytu∏ów.Pierwszym periodykiem podziemnym by∏a „SolidarnoÊç Walczàca”, któraukazywa∏a si´ od 17 grudnia 1981 r. Nast´pne gazetki pojawi∏y si´ na prze-∏omie 1981 i 1982 r. 74 Wi´kszoÊç pism wydawano w ¸odzi, kilka tytu∏ów72AIPN ¸ódê, WKO, 0106/9, k. 141–142, Aktualna sytuacja w Êrodowiskach twórczych ¸odzi,[kwiecieƒ 1982]; AP ¸ódê, K¸ PZPR, 37, k. 12, Informacja nr 8/82 dotyczàca sytuacji w PZPRw województwie ∏ódzkim, 6 I 1982; ibidem, k. 215, Informacja nr 182/82 dotyczàca sytuacjispo∏eczno-politycznej w województwie ∏ódzkim, 21 V 1982; A. Graliƒska, Nieoficjalne wystawyplastyczne w latach 1980–1989 w ¸odzi (mps pracy magisterskiej), ¸ódê 1995, s. 33–39.73Stra˝nik. Marek Edelman opowiada, oprac. R. Assuntino, W. Goldkorn, Kraków 1999, s. 128,258.74Za pierwsze pismo podziemne w okresie stanu wojennego w ¸odzi uwa˝a si´ zazwyczaj„Komunikat strajkowy nr 1”, wydany przez Jerzego D∏u˝niewskiego 13 XII 1981 r. By∏a toulotka formatu A-4, niemajàca kontynuacji (por. W. Domagalski, Niezale˝ny ruch wydawniczy719