J.R.R. Tolkien - Kralın Dönüşü

KRALIN DÖNÜŞÜ
Böylece Üçüncü Çağ'da orklar, soyları arasında Westron dilini
kullanıyorlardı; hâlâ Kuzey'de ve Dumanlı Dağlarda dolaşanlar gibi
eski kabilelerin birçoğu Westron'u ana dilleri olarak kullanıyorlardı
ama bunu öyle bir şekilde kullanıyorlardı ki Orkça'dan daha sevimli
sayılmazdı. Bu dilde "Gondor'lu insan" anlamındaki tark,
Westron'da kullanılan bir Quenya kelimesi olan Numenor'luların
soyundan biri olan anlamında kullanılan tarkil'den bozulmuştu; bkz.
s. 200.
Kara Lisan'ın Karanlık Yıllar'da Sauron tarafından icat edildiği
ve bunu kendisine hizmet edenlerin dili haline getirmeyi arzuladığı
söylenmektedir ama bu arzusuna hiç ulaşamamıştır. Öte yandan
Kara Lisan'dan, "ateş" anlamına gelen ghash gibi Üçüncü Çağ'da
orklar arasında çok yaygın olan birçok kelime çıkmıştır fakat
Sauron'un ilk yenilgisinden sonra, eski formundaki bu dil Nazgûl
hariç herkes tarafından unutulmuştu. Sauron bir kez daha ayağa
kalktığında, Kara Lisan bir kez daha Barad-dûr'un ve Mordor'un
komutanlarının lisanı olmuştu. Yüzük'ün üzerindeki yazı kadim Kara
Lisan'dı; İkinci Kısım s. 49'daki Mordor orklannın küfürü ise bu
dilin Grishnâkh'ın komutasındaki Karanlık Kule askerleri tarafından
kullanılan daha avam bir şekliydi. Sharku, o dilde yaşlı adam
anlamına geliyordu.
Troller. Troll, Sindarin dilindeki Torog'un karşılığı olarak
kullanılmıştır. Başlangıçlarında, ta Eski Günler'in alacakaranlığında,
kalın kafalı ve aptal yaradılışlı olan bu yaratıkların, hayvanlardan
farklı bir dilleri yoktu. Fakat Sauron onları kullanmış,
öğrenebilecekleri kadarını öğretmiş, zekâlarını kötülükle bilemişti.
O yüzden troller hâkim olabildikleri kadarıyla dillerini orklardan
öğrenmişlerdi; Batı Toprakları'nda Taş Trolleri Ortak Lisan'ın
bozulmuş bir şeklini kullanıyorlardı.
Fakat Üçüncü Çağ'ın sonunda güney Kuyutorman'da ve Mordor'
un dağ sınırlarında daha önce hiç rastlanmamış bir trol ırkı
görülmeye başladı. Kara Lisan'da bunlara Olog-hai deniyordu.
Bunları, hangi soydan olduğunu bilmeseler de, Sauron'un üretmiş
olduğuna kimsenin kuşkusu yoktu. Kimisi bunların trol değil de dev
452