ortak_miras_final

sonrası artmış, eski Türk inançlarında gök renkte gösterilmeye
çalışılan kutsallık anlamını da bünyesinde toplayarak
İslam sonrası Türk kültüründe daha geniş bir sembolik
anlam kazanmıştır.
6. Al, Kızıl, Kırmızı:
Eski Türk inançlarına bağlı olarak kullanılan renklerden
biri olan “al” gerek olumlu gerekse olumsuz anlamlarda
kullanılarak bazen bir sıfat olarak varlıkları nitelemiş,
bazen bir isim (adlandırma) olarak kendine has anlamlar
yüklenmiştir. Bir temel renk olarak kabul edilsin veya edilmesin,
“Al renk; güneş ısısı ve ışığı, ateş, alev, kan ve can”
gibi insan yaşamı için vazgeçilmez olan bütün unsurlar ile
“bayrak” rengini sembolize etmek içinkullanılmıştır.
Bu örneklerden de anlaşılacağı üzere, Türk kültüründe
al renk, tanrısal bir ışık ve ısıdan gelen ve de dokunduğu
varlık ve nesneleri dönüştüren bir unsur olarak düşünülmüştür.
Al, Divanü Lugati’t-Türk’te; “Hunların sancaklarını yapmak
için kullanılan ya da onların atlarının eyer örtüsü olan
turuncu renkte, ipeksi süslü bir kumaş. Turuncu renge de
al denir.” şeklinde tanımlanmaktadır (DLT 2005: 137).
“Al kelimesinin ateş kültüyle bağlı olduğunu gösteren bir
emare de bütün Türk kavimlerinde yaygın olan Alaslama
merasimidir. Alaslama Orta ve Doğu Türklerinde ateşle
temizleme takdis merasimidir.” Yakut Türkleri aile ocağı
ateşine Al-ot diyorlar. Türklerle en eski zamandan beri
komşu yaşayan Moğollar da ateşe “gal” diyorlar. “Alev kelimesi
de (Orta ve Doğu Türklerinde) ‘yalın’, ‘yalkın’ bu
kökten çıkmıştır. Altay ve Yenisey kamları ayin ve merasimleri
de ‘Alas’ diye bağırırlar ki, Sami dinlerin ‘amin’ kelimesi
yerindedir.Al ruhunun ‘hami ruh’ sayıldığı devirde
bunun şerefine dikilen bayrak ateş rengine yakın bir renkte
olmuştur. Bizim fikrimize göre Türklerin Albayrakları
Al ruhunun ateş tanrısı ve hami ruh sayıldığı devirden kalma
bir hatıradır ki; yedi, sekiz bin yıllık demektir. Hülasa:
Bugünkü Türk inanmalarında yaşayan Al şerir bir ruh
olarak tasavvur olunur; yol şaşırtıcı, yalancı, hilekâr sayılır.
Aldanmak, aldatmak, aletmek, allak-bullak, alık gibi kelimeler
bu ruhun sükutundan sonra türemiş olan kelimelerdir.
(İnan 1998: 263-265).
Özkul Çobanoğlu, al ruhu ve kadın arasındaki ilişkinin
bir inanç olarak adlandırılması gerektiğinive bunu “Al
Dini” olarak adlandırmayı tercih ettiğini belirtmektedir.
Araştırmacıya göre; “Kün ve ay tanrı ve tanrıçanın altında
yer aldığı kan, ateş ve güneş kültleriyle özdeşleşen‘Al
tanrı’ hem erkekliği hem de dişiliği olan bir varlık olarak
tasavvur edilmiştir. Al tanrı inancı bütün Altaylıların dini
rituals and ceremonies and this word means ‘Amen’ in the Sami
religion. The flag that was planted in honor of the ‘protector spirit’
of was in a color that is close to the fire color. In our opinion,
the red flags of the Turks are a remembrance inheriting from the
period that ‘’Al Ruh (bad spirit)’’ was regarded as the god of fire
and protector spirit; this means it is seven or eight thousand years.
In brief, ’Al Ruh (bad spirit)’’ was regarded as an evil, liar and
deceitful spirit in today’s Turkish beliefs. In turkish, the words such
as aldanmak (be deceived) , aldatmak (deceit), aletmek (do evil),
allak-bullak (topsyturvy), alık (stupid) have derived after the extinction
of this word (İnan 1998: 263-265).
Özkul Çobanoğlu states that it is necessary that tthe relationship
between ‘’Al Ruh (bad spirit)’’ and the woman should be named
as a belief and he would prefer to call it “Al Din”. According to the
researcher; “The red god which is identified with blood, fire, and
sun cults under god and goddess is conceived as a both male and
female. The Red God belief was the religion of all the Altai people
and there was a common religious terminology such as ‘kut,
tör, törü, kam, ham, kami’ that was also formed among the Altay
tribes. While Umay was a creator of the goddess and gave people life
force and happiness, the Red God belief was shaped according to the
religious understanding that he took the people’s life (Çobanoğlu
2012: 982-983).
‘’Al and kızıl’’ that has different shades of red in Turkish culture
is often associated with the female one. We can see this in the public
narratives as well as in the positive and negative spirits formed
around the ‘’Al Ruh (bad spirit)’’. In the period of Dirse Han’s Son
Boğaç Han, a woman who had a baby girl lived in a red tent but a
woman who had a baby boy lived in a white tent. This can be given
as an example. In the folk poetry, the phrase “allar giymek (wear in
red)” is also used for women (Ergin 1997: 78).
In addition, there is a lot of information that this color is used without
gender discrimination. “The ed colored head gear is thought
to be worn by the Turkmen including the Ottomans from Central
Asia to Anatolia (Çoruhlu 2000: 187).
The name of “al” is associated with the sun, fire, light and heat that
are considered to be sacred. It can be argued that the meaning of
“al” in action is the “holy light and heat from the god that changes
and transforms the objects”. According to us, the sacred light and
heat have the capacity to change and transform the beings and objects.
This situation can be shown very clearly in the word “elma/
alma”. For the first and immature state of this fruit, the word “gök”
is used, which represents the divine essence that exists in it. Whenever
the sacred light and heat that come from the god reaches to the
fruit, then the fruit becomes ripe and turns into red and becomes “
alma/elma (apple)”.
After these general explanations of the first meaning of the ‘’al’’color
such as “change and transformation of divine light and heat”, the
Colors
105
Renkler