ortak_miras_final

kelam para” gibi sözlere de başvurmuşlardır.
Selamlaşma ticaret ahlakına da girmiş ve davranış kalıbı
olarak esnaflar arasında da gelenekleşmiştir. Özbekistan,
Kırgızistan gibi Türkistan coğrafyasından Anadolu’ya,
oradan Makedonya, Bosna gibi Balkan coğrafyasına kadar
Türk kültürlü halklar arasında sabah dükkânlar açılırken
selamlaşma ve ardından dilenen hayırlı iş, pazar ve kazanç
dilekleri ortak kültürel mirasın unsurları arasındaki yerini
almıştır. Esnaflar da güne bir çeşit selamlama ile başlamakta,
hem kendisi hem de meslektaşları için iyi niyet beyanıyla
birlikte hayırlı işler ve bol kazançlar dilemektedir.
Burada Anadolu’da ahlaki gelişmenin öncü kurumlarından
olan Ahilik kültürünü yansıtması itibariyle Denizli’deki
Babadağ Çarşı Kapısı’ndaki bir kitabede yer alan
manzum ifadeyi eklemek istiyoruz:
“Sevgi göster herkese ha! Selamdan kaçınma sakın.
İnsanları ayırma ha! Hepsine adil ver hakkın.
Niyetin iyi olsun ha! Her şeyin gerçeğini söyle.
Hayırlıdan ayrılma ha! İyi anlaş herkes ile.
Etrafına dostluk saç ha! Eser kalır sen gidersin.
İyi belle, unutma ha! Önce hizmet sonra sensin.”
Türk kültüründe selamlaşma düğün geleneklerinde de
kendini gösterir. Mesela Özbekler arasında düğün sonrasında
yapılan gelin selamlama töreni vardır. Bu törene
göre gelin, düğünden sonra damadın akrabalarını ve komşularını
selamlamak durumundadır. Bu geleneğe benzer
biçimde Ahıska Türkleri ile Balkanlar’da, özellikle Makedonya
ve Arnavutların yaşadığı coğrafyalarda da rastlanır
ve genel olarak bu âdetin adı “temenna”dır. Son yıllarda
Arnavutlar arasında kına gecesinde yapılan bu ritüel, vaz
geçilmez bir düğün geleneği halini almıştır.
Osmanlı edep ve erkânına göre selamlaşma esnasında veya
hemen akabindeki hareketler “musafaha” ve “temenna”
kavramlarıyla birlikte değerlendirilir. Musafaha, muhabbet,
sevgi ve dostluk göstermek anlamında olduğundan
Osmanlı usulü selamlaşmada temenna, temenni, rica,
tazim anlamı taşıyan hafifçe öne eğilme ve daha sonra
eli başa götürme eylemi yapılır. Eğilme derecesi saygıya
göredir. Esnafların gelişigüzel yaptığı harekete “bamyacı
temenna”, elin sadece başa götürülmesine “âdetâ temenna”
ve yerden eğilip elin göğüsten çeneye ve sonra başa
götürülmesine ise “yerden temenna” veya “kandilli temenna”
denilir. Son yıllarda görülen el sıkma veya tokalaşma
Osmanlı Devleti’nin son döneminde alafranga bir âdet
olarak topluma yerleşmiştir. Ancak büyüklere saygının
bir gereği olarak, özellikle de anne ve baba gibi akrabalık
ilişkisi olan büyüklerin ellerinden öpmek ve baş üstüne
koymak geleneği eskisi kadar olmasa da varlığını devam
ettirmektedir. “Büyüklere saygı, küçüklere sevgi” felsefesi
Exchanging greetings has also taken part in the commercial morality
and traditionalized as a behavior pattern among tradesmen.
While opening the shops in the morning, greeting and wishing to
have a nice working day or earnings to the otherare among the elements
of common Turkic cultural heritage, from Turkestan geography
such as Uzbekistan and Kyrgyzstan to Anatolia, and from
there to Balkan geography such as Bosnia and Macedonia. Tradesmen
also start the day with a kind of greeting, with good faith
statement and wishing, good work and profits both for themselves
and their colleagues. Here we want to add the poetic expression
which is written on an inscription on the Babadag Bazaar Gate in
Denizli, to reflect the culture of ahilik (turkic-islamic guild) that
is one of the leading fellowships of moral development in Anatolia:
“Hold in high esteem to everyone! Do not avoid greeting.Do not
discriminate people! Be fair to all.
You intend to do well! Tell the truth of everything.
Do not give up auspicial ones! Get along with everyone.Propagate
friendship around! You may pass away, but your work.
Think carefully, do not forget! Service first, then you. “
Greeting in Turkic culture also manifests itself in wedding traditions.
For example, Uzbeks have a greeting ceremony for the bride
after the nuptial ceremony. According to this ceremony, the bride
has to greet the groom’s relatives and neighbors after the wedding.
Similar to this tradition, there is also a custom among Ahiska
Turks and in the Balkans, especially in the geographical regions of
Macedonia and Albanians, it is generally called “temenna”. This
ritual, performed during the henna night among the Albanians in
recent years, has become an indispensable nuptial tradition.
According to the Ottoman decency and principless of conduct, the
movements during or immediately after the greeting are evaluated
together with the terms “musafaha” and “temenna”. Due to the
fact that Musafaha means forming attachment, feeling of love or
friendship, within the concept of Ottoman style exchanging greetings,
there is an action of slightly bowing forward and then moving
the hand towards head, which also mean temenna, a wish, a request.
The bowing degree depends on respect. “Bamyaci temenna”
is the movement that the tradesmen do indiscriminately, moving
the hand towards head is “ âdetâ temenna”, while owing, taking
the hand from chest to the chin and then to the head is “yerden
temenna” or “kandilli temenna”. The handshaking, which is popular
recently, has settled in the last period of the Ottoman state as
a european style custom. However, as a matter of respect for the
elders, the kissing the hands and putting them on the head of the
elderly relatives, especially if they are mother and father, continues
to exist even though it is not as poular as it was. For the principle
of “Respect to the elders, love to the youngers”, the older ones
are respected and this respect is expressed by words and behaviors.
The place, determined as the seat of honour, always belongs to the
oldest person except the guests. The elderly always has the first say.
Humanitarian Relationship
47
Beşeri İlişkiler