ortak_miras_final

Common Heritage
344
Ortak Miras
Oyunun “çocuğu yaşama hazırlayan eğitim aracı; çocuğun
zevk aldığı faaliyet; çocuğu aktif hale getiren etkinlik;
çocuğun en önemli işi; çocuklar arası ortak anlaşma
yolu; çocuğun doğal öğrenme ortamı; çocuğun özgürlüğü;
çocuğun hoşlandığı için yaptığı faaliyet; çocuğun en
etkin öğrenme süreci; çocuğun eğlencesi; çocuğun yoğun
yaşantısı; çocuğun yaratma ortamı; çocuğun gerçek dünya
ile hayal dünyası arasındaki köprü; çocuğu tanıma aracı;
çocuğun kişiliğinin bir aynası; çocuğun hakkı” şeklindeki
tanımları daha çok çocuk eğitimi ve psikolojisi alanlarına
özgüdür. Buna karşılık kültür araştırmaları alanında
da çocuk oyunları farklı boyutlardan değerlendirilmiştir.
“Binlerce yıllık halk kültürü mirası; çocuğa kimlik kazandıran
etkinlik; çocuğun temel kültürlenme bağlamı;
kültürel miras aktarım ortamı” gibi tanımlar bu türdendir
(Özdemir 2006: 21- 41, 437- 456).
Çocuk oyunlarının belirgin özellikleri olarak “isteğe bağlılık,
gönüllülük, gerçek yaşamdan geçici olarak ayrılış,
büyüleyicilik, kurallılık, taklit, süreç odaklılık, aktif katılım,
esneklik, serbestlik, zaman ve süre açısından belirsizlik,
kurgusallık, doğallık, eğlendiricilik vb.” gösterilmiştir.
Çocuk oyunlarının işlevsel açıdan çözümlenirken “artık
enerji, yaşama hazırlık, taklit-tekrar, içgüdü, boşalım, dinlenme,
yeniden yaratma, kendini ifade etme, toplumsal
buluş, kültürlere göre biçimlenme, canlandırma, rahatlama
vb.” merkezli kuram ve yaklaşımlardan yararlanılmıştır.
Diğer yandan yaş ve bağlam (tarihî, toplumsal, kültürel,
eğitimsel, ekonomik, siyasal ve teknolojik şartlar vb.)
çocuk oyunlarını biçimlendiren temel dinamikler olarak
kabul edilebilir (Özdemir 2006: 21- 56).
Çocuk oyunları “işlev (aklı, bedeni geliştiren-eğiten oyunlar;
gönül eğlendiren, gönlü hoş eden oyunlar vb.), oyun
hareketi (atlama, koşma, sıçrama oyunları vb.), oyun niteliği
(zekaya dayanan oyunlar, eğlendirici oyunlar vb.),
oyun aracı (araçlı- araçsız oyunlar, aşık, değnek, misket,
yüzük oyunu vb.), oyuncular (kız- erkek çocuk oyunları
vb.), oyun tekerlemesi (tekerlemeli- tekerlemesiz oyunlar
vb.), oyun yeri (aşık hava- kapalı mekan çocuk oyunları
vb.), yerleşim birimi (köy- şehir çocuk oyunları vb.), ezgi
(ezgili- ezgisiz çocuk oyunları vb.), oyun zamanı (kış- yaz
çocuk oyunları, gece- gündüz çocuk oyunları vb.), oyun
çizimi/sahası (çizgili- çizgisiz çocuk oyunları gibi), oyuncu
düzeni (daire-sıra- dağınık- karşılıklı düzende çocuk
oyunları vb.)” şeklinde ifade edilebilecek ölçütlere göre
kümelenerek değerlendirildiği belirlenmiştir. Buna karşılık
çocuk oyunlarının temel oynanma biçimi bakımından
kümelenerek yöresel ve tarihsel çeşitlemeleri temelinde
kataloglanarak arşivlenmesinin işlevsel olacağı görülmüştür
(Özdemir 2006: 86- 100).
among children; the children’s natural learning environment; the
freedom of the child; the activity the child has done for his / her
liking; the child’s most effective learning process; the entertainment
of the child; the intense experience of the child; the child’s creating
environment; the bridge between the child’s real world and imaginary
world; the way of knowing the child; a mirror of the child’s
personality; children’s rights” are definitions that are peculiar to
the fields of child education and psychology. On the other hand, in
the field of cultural studies, children’s games have evaluated from
different dimensions. There are definitions such as “the heritage
of thousands of years of folk culture; activity that gives the child
identity; the basic cultural context of the child; cultural heritage
transmission environment “(Özdemir 2006: 21-41, 437-456).
The distinctive features of children’s games are shown as “volition,
voluntary, temporal separation from real life, fascination, prescriptivism,
imitation, process orientation, active participation, flexibility,
freedom, uncertainty in terms of time and duration, fiction,
naturalness, amusement etc.” When children’s games are resolved
from a functional point of view, they have benefited from theories
and approaches based on “waste energy, preparation to life, imitation-repetition,
instinct, emptiness, rest, recreation, self-expression,
social invention, shaping according to cultures, animation,
relaxation.” On the other hand, age and context (historical, social,
cultural, educational, economic, political and technological conditions,
etc.) can be regarded as fundamental dynamics shaping children’s
game (Özdemir 2006: 21- 56).
It is stated that children’s plays are evaluated according to the criteria
that can be expressed as “function (plays educating intelligence
and body; amusing plays, pleasing plays, etc.), game action (jumping,
running, bouncing games, etc.), game quality (intelligent
games, funny games etc.), game tool (games with or without tool,
knuckle-bone games, marbles etc.), players (boy’s and girl’s game
etc.), rhyme for game (game with or without rhyme, etc.), game
room (games in open or closed spaces etc.), residential unit (village
or city children’s games, etc.), tune (children’s games with or without
echoes etc.), game time (winter or summer games, day or night
games for children), player’s style. On the other hand, it has been
seen that cataloging and archiving based on regional and historical
variations will be functional in terms of the basic playing style of
children’s games (Özdemir 2006: 86-100).
Children’s games in Turkish world consist of structural elements
such as “game name, player/s, game roles, game vehicle/toy, game
place, play time and duration, determination of distribution and
start sequence of game roles, rhymes/prizes, game rules, game movements,
awards or punishment for the game”. Children remember
the other structural elements of the game when they determine the
name of the game. In Turkish world, children give names to their
game according to its tool, movement, role, field etc. In traditional
children’s games, every element of the environment can be used as