ortak_miras_final

Common Heritage
396
Ortak Miras
adlandırılır. Hüsn-i hatla meşgul olan sanatkâra “hattat”
denir. Hattatlar, asırlardır usta çırak usulüyle yetişmişlerdir.
Romalılar zamanında Kızıldeniz ve Şam arasındaki coğrafyada
yaşamış olan Nebat kavminin yazısı, Araplar tarafından
benimsenmiş ve geliştirilmiştir. İslam öğretisinin
ayetlerinin gelmesiyle birlikte makılî de denilen geometrik,
dik ve köşeli hatla kitap hâline getirilmiş ilk metin,
Kur’an-ı Kerim’dir. Deri üstüne mürekkeple noktasız ve
harekesiz olarak yazılmıştır. Zaman içerisinde “meşk tara”
yazı, yuvarlak ve yumuşak karakterinden dolayı sanat icrasına
uygun bir hale gelmiştir. Emevîler döneminden
itibaren yazı çeşitleri gelişmeye başlamış ve ölçülü olarak
şekillenmeye başlayan yazılar “aslî” ve “mevzun hat” ismiyle
anılmıştır. İlk İslam yazısı olan kûfi hat, aklâm-ı sitte
(sülüs, nesih, muhakkak, reyhâni, rikâ’, tevkî’)’nin yayılışına
kadar bol bol kullanılmıştır. Yazının ölçülerini tespit
eden ve bir sistem oluşturan, ünlü Arap vezir ve hattatı İbn
Mukle’dir. Aklâm-ı sitteden ayrı üslüpta gelişen talik, nesta’lik,
divanî, celî divanî, rik’a, tuğra ve siyâkat da önemli
yazı türleridir.
Türklerin hat sanatıyla meşguliyetleri, Müslüman olmalarıyla
başlar. Anadolu coğrafyasında İbnü’l-Bevvâb’ın tesiri,
üç yüzyıl kadar devam eder. Amasyalı olduğu söylenen
Yâkut-ı Musta’sımî’nin üslûbu, Selçuklu sanat anlayışı içerisinde
şekillenerek zengin ve ileri bir noktaya ulaşır. 15.
yüzyılda yetişen Amasyalı Şeyh Hamdullah, Yâkut-ı Musta’sımî’nin
koyduğu kurallarda bazı değişiklikler yaparak
daha güzel yazılar yazmıştır. Türk hat sanatının kurucusu
sayılan Şeyh Hamdullah’ın üslûp ve anlayışı, Karahisâri
ekolünün takipçileri dışında 17. yüzyıla kadar sürmüştür.
Bu dönemin diğer büyük hattatları Ahmed Karahîsâri ve
Hafız Osman’dır. 18. yüzyılda Râkım Efendi ve 19. yüzyılda
da Kazasker Mustafa İzzet Efendi, devrinin ustalarıdır.
Sâmi Efendi, 19. yüzyılın sonu 20. yüzyılın başlarında
özellikle celî yazılarıyla dikkat çeken meşhur hattatımızdır.
Tuğrakeş İsmail Hakkı Altunbezer, Necmettin Okyay,
Kamil Akdik, Emin Barın gibi hattatlar, 20. yüzyılda hat
sanatını sürdüren isimlerdir.
Hat sanatının icrası ve değerli eserler ortaya koyulabilmesi
için kullanılan malzemenin de çok iyi olması önemlidir.
Bu sanatta çoğunlukla kamış, cava, kargı, menevişli ve
tahta kalem kullanılır. Kalemtıraş, kamış açmak için kullanılan
bir bıçaktır. Üstünde kalem ucunun açmak için kesildiği
yassıca alete “makta” denir. Hat sanatında kâğıtların
bitkisel boyalarla boyanması, yumurta veya nişasta âharı
ile âharlanması, kâğıdın cinsine göre yapılır. Bu kâğıt cam
veya çakmaktan yapılmış mühre ile mührelenir. Kâğıt makası
da yazı takımında mutlaka bulunması gereken önemli
also considerable types of script.
Turks’ cruiosity about art of calligraphy had begun along with their
acceptance of Islam. The influence of Ibn al-Bawvâb in the Anatolian
geography continued for three centuries. The style of Yâkut-ı
Musta’sımi’s, who is said to be from Amasya, has been formed within
the concept of Seljukian art and reached a substantial and advanced
stage. Sheikh Hamdullah, who grew up in the 15th century
in Amasya, produced some more beautiful calligraphics by making
some changes in the rules set by Yâkut-ı Musta’simî. The style and
mentality of Sheikh Hamdullah, the founder of the Turkish art of
calligraphy, lasted until the 17th century except for the followers of
the Karahisarri school. Other great calligraphers of this period are
Ahmed Karahisar and Hafiz Osman. Razim Efendi in the 19th
century and Kazasker Mustafa Izzet Efendi in the 19th century
are known to be the craftsmen of their own periods. Sâmi Efendi is
also accepted to be our famous calligrapher, especially attracting the
attention with his celî script style (It is a term used for writings of
4 to 5 millimeters wide.) especially at the end of the 19th century
and at the beginning of the 20th century. Such calligraphers like
Tuğrakeş İsmail Hakkı Altunbezer, Necmettin Okyay, Kamil Akdik
and Emin Barın are the figures that continued calligraphy in
the 20th century.
In order to produce calligraphic arts and to yield valuable works,
it is essential that the materials used in calligraphy should be
high quality. In this art mostly kamış (Kamish (reed) pen, cava
pen (Java pen: Made from a type of Javanese thorngrass, the pen
is renowned for its hardness and ability to retain a sharp edge
), kargı (obtained from the reed used in the construction of nay,
due to having a harder structure than the other reeds), menevişli
(wavy: stained yellowish-brown reeds that are not subjected to
amendment due to hardness and appear to be a spontaneous tiger
post) and wooden pen (a broader tip pen made of hard and solid
wood, in case of insufficiency of bamboo and kargı pen ) are most
widely preferred to use. A sharpener is a sort of knife used to make a
reed into a pen. The tool in a flat shape, having a cut off upper part
in order to sharpen pencil tip is called “makta”. In calligraphy, the
painting of the papers with vegetative dyes, the smoothening of the
eggs or starch is applied according to the type of paper. This paper
is glazed with a mühre (burnisher) made of glass or lighter. Paper
scissors are also a needful tool that must be found in writing equipment.
In the old days, Mistar (marking board, for marking lines
on a page for calligraphy without drawing onto the paper.), was
also used to draw lines to provide support for more straight writing
on paper. The ink, which consists of various coloring or protective
chemical additives, the hokka (inkwell) and the writing pad (zir-i
mesk) are among the major materials of calligraphy.
Calligraphers who use these materials have written enduring craftworks
that shaped our civilization and contributed to continuing it
until the day. In the governmental agencies, the official title “clerk”,