ortak_miras_final

Common Heritage
264
Ortak Miras
anında gerçekleşmiştir. Bütün bunlar keremlik ferasetinin
göstergesidir ve tasavvuftaki marifet makamına delalet
eder. İrşad yetkisi olmasa da basiret gözünün açık olması
ile Kerem, çılgın aşk delisi olan cünündan, mecnundan
farklı olarak kutsal deli tamlamasına daha yakındır. Hatta
tasavvufta mahmudluk marifette ulaşılan son makam gibi
de anlaşılır.
Kerem’e yakın olan divan şiirindeki Mecnun değil, halk
hikayelerinin kahramanı Mecnun’dur. Yazılı edebi kaynaktan
halk hikayelerine geçen Mecnun ile Leyla, Yusuf
ile Züleyha gibi aşk destanlarında saz şairleri Mecnun’u,
Züleyha’nı kalıplaşmış âşık tipi üzerinde terennüm etmişlerdir.
Buna rağmen Mecnun da, meczub da, Kerem (Mahmud)
de vahdet makamındadırlar. El-Hucviri vahdetin iki türü
arasındaki farkı cem-i selamet ve cem-i teksir ifadeleriyle
izah eder.
Cem-i selamet kutsal yolculuktan sonra gündelik işlerine
dönen sufinin Allah’la bütünleşmesidir.
Cem-i teksir kişinin deliye döndüğü birleşmedir, bu durumda
kişi ya dini vecibelerden muaf tutulur ya da bu vecibeleri
ifa ettiği için mükafatlandırılır 31 . Kerem de Mecnun
da vahdetin ikinci türüne mensupturlar.
Sonuç
Klasik divan edebiyatında aşk her şeydir, her şey de aşktır.
Divan ve tasavvuf edebiyatlarında Mutlak Hakikat olan
Allah’a (c.c.) kavuşmağın aşk ve akıl olmak üzere başlıca
iki yolu vardır. Âşık aşkı, zahid ise aklı sembolize eder.
Maksada çattıran, ancak zor olan da aşk yoludur ve her
zaman akılla mücadelededir. Mecnun’un yolu geri dönüşü
olmayan ilahî aşk yoludur. Kerem’in bu yoldaki manevi
saferi halk sufizmine göre kandan, yani beşerî aşktan mekana,
yani ilahî aşka doğrudur. Mecnun gibi birçok âşık
maşuk için çeşitli ıztıraplara sine germiş, canını bu yolda
feda etmiştir. Mecazi aşk yolunda Mecnun Leyla’yı bir vasıta
sayıp ilahî aşka ulaşmıştır. Buna göre mecazi aşk duyğusundan
mahrum olanlar ne kadar ilahî aşka ulaşmak
isteseler de bu imtahandan geçe bilmeyip aşk yolunu terk
edirler 32 . Halk edebiyatında Kerem, Garib, Tahir, Ferhad
halk sufizmindeki ideal âşık kahramanlarıdır.
Aşk anlayışı divan, tasavvuf ve saz şairleri tarafından tafsilatlı
bir şekilde işlenmiş ve aşk duygusu bir çok anlayışlarla
ifade edilmişdir. İlahî aşk konusunu işleyenlere göre mahlukatın
yaratılışındaki gaye Allah’u Teala’nın yarattıkları-
• 31 Dols Michael W. Mecnun, s.489
• 32 Kaval Musa (2011). “Mesnevide aşk ve aşık”. Ekev Akademisi Dergisi,
sayı 15, s.120
In spite of this, both Majnun, Meczub and Karem (Mahmoud)
are in the maqam of unity. El-Hucviri explains the differences
betweenw two types of unity with the expressions of cem-i selamet
(whole peace) and cem-i teksir (whole reproduction).
Cem-i selamet means the integration of Sufi returning to daily
works after the holy journey with Allah.
Cem-i teksir means the integration when the person becomes insane.
In this case, the person either is held exempted from religious
obligation or rewarded for performing these obligations 31 . Both
Karam and Majnun are also members of the second kind of unity.
Conclusion
In classical divan literature, love is everything and everything is
love. There are two main ways in for love and wisdom to reach
to Allah who is the Absolute Reality in Divan and Sufi Literature.
The lover symbolizes the love and the ascetic symbolizes the
wisdom. The way of love is very hard and it always struggles with
wisdom. The way of Majnun is irremediable way of divine love.
According to folk sufism, the spiritual journey of Karam in this way
is from human love to divine love. Many minstrels like Majnun are
lamented for their beloved on this way. In the way of metaphorical
love, Majnun regards Leyli as a way and reaches to divine love. According
to this, those who are deprived of the metaphorical sense of
love, even if they want to reach divine love, they do not pass this test
and then leave the way of love 32 . In folk literature; Karam, Garib,
Tahir, Ferhad are the ideal love heroes in folk sufism.
The understanding of love is processed in detail by the minstrels,
divan and mystic poets and the love affection is expressed in many
ways. According to those who are dealing with the subject of divine
love, the goal in the creation of living creatures is the love to them
that created by Allah. Perfect human being also wants to respond
to Allah’s love by being passenger to divine love. From that point of
view, divine love means mystical death and then becoming eternal
in the presence of Allah. The brightest example of it is seen sometimes
as apparent or sometimes as covered both in the divan poets
and dervish lodge poets when they explain the advance of love. The
advance of love is pain, tears and suffering. Firstly, Majnun and
Karam pass through this long and suffering way and then they
reach to the divine love. The names of divine love sufferers have
been lived for a long time and will be lived for centuries.
Love has turned to Allah. In that regard, Allah’s loving to his creatures
is affection, the creatures’ loving to Allah is love. The human
being falls in love, but Allah does not fall in love his human beings,
just love them. The love of the human being is the divine love and
there is noone between them. Both Leyli and Aslı is a curtain between
the lover and Allah. When this curtain is taken from there,
• 31 Dols Michael W. Mecnun, p.489
• 32 Kaval Musa (2011). “Mesnevide aşk ve aşık”. Ekev Akademisi Dergisi,
number 15, p.120