ortak_miras_final

Common Heritage
376
Ortak Miras
Mescid (XIII. yy. sonu), minareleri zengin sırlı tuğla süslü,
düz silindirik gövdeli örneklerdir. XII. yüzyılın ikinci
yarısında görülmeye başlayan yivli gövdeli tuğla minareler
yuvarlak veya bir yuvarlak, bir sivri yüzlü yivleri ve bunları
örten zengin sırlı tuğla ve çini mozaik dekorlarıyla Büyük
Selçuklu örneklerini de aşan bir bezeme sunarlar. Konya
İnce Minareli ve Sivas Gök Medrese minarelerinde yivlerin
arasındaki kaval silmeler firuze renkli sırlı tuğladandır.
2-3 cm. çapında, yarım daire şeklindeki sırlı tuğlalar üst
üste sıralanarak bu silmeleri meydana getirir. Anadolu Selçuklularının
yarattığı bu zengin çini dekorlu tuğla minareler
etkilerini İran’da XIII. yüzyılın sonu, XIV. yüzyılda
İlhanlı minarelerinde sürdürmüştür. 22
Taş: Anadolu Selçuklu yapılarının cephelerinde anlam yoğunluğu
evrensel bir boyut kazanmıştır ve bu sanat, kentsel
çevreye kattığı biçimsel ve ikonografik mesajlarla, bir
kültür ortamı tanımlamış ve insanları da o ortama davet
etmiştir. Selçuklu Anadolu’sunda bu mesaj yerini bulmuştur.
Günümüzde bile Orta Çağ dünyasının kimliği, görkemli
Selçuk taçkapılarının varlığı ile algılınır. Anadolu
Selçuklu mimarisinde taş oyma tekniğinde süsleme programı
taçkapılarda, pencere ve nişlerde, cephelerin köşe
payelerinde, yapı içinde avlu revaklarında, eyvan cephelerinde,
mihraplarda, kervansarayların avlu mescitlerinde
vurgulanmıştır. Bazı yapılarda bezeme tutkusu, neredeyse
tüm dolu yüzeyleri doldurma enerjisiyle karşımıza çıkar. 23
• 22 Öney, a.g.e., 70
• 23 Ögel, a.g.m., 311
strips, wall, twisted armor, dress buttons and harness cloutnail is
the characteristic motifs of this art. Besides these, we see motifs related
to writing or from writting. The building facades are often
filled with these motifs in the shape of writing. The door and window
spaces, the frames of arches are usually decorated with motifs
such as dams, polygons, roses. 24
The crown gate comes in first in stone decoration program in the
Seljuks.Monumental gates are elements that describe the architecture
of Anatolian Seljuk. The crown gate defining and almost
describing the structure has an inviting and embracing task. As it
is in the design of all the structures, the crown gate proves that the
tradition of the structures of Karakhanids in the X-XIth centuries
continues in Anatolia by maintaining its importance in the large
domed madrasahs. The applied decorative patterns can be classified
as geometric, plantal and figurative, used separately or together.
Undoubtedly, it forms a separate category as the basic element of
Islamic characters in writing. The patterns, which are engraved on
different plastic characters from surface relief in very shallow depth
to high relief, register like pieces of endless order even if they conform
to the geometric fiction. Even if they remain in architectural
lines, they are perceived as a decoration of endless space. In fact, this
qualification applies to all Islamic decorative arts. However; as it is
on stone, tile or wood, the examples have gained character pertaining
to the materials. In this infinite sequence, the observer follows
the flow of lines in geometric arrangements, wanders on the surface.
Motifs allow for see new shapes by constantly intersecting. Overlay
• 24 Arseven, ibid.,76-77; Ali Boran,“Ahlat Taşı (Andezit Tüf)”, Vakıflar
Dergisi,XXV, Ank., 1997, p. 363– 373.