ortak_miras_final

çaldık melamet tablını” dizeleri bunlardan sadece ikisidir.
Zurna da davul gibi Türk müzik kültürünün en önemli
nefesli çalgılarından biridir. Geçmişten günümüze en az
değişikliğe uğramış çalgılarımızdandır. Çalgının Hun tarihiyle
ilgili eski kaynaklarda “boru” veya “surna/zurna”
şeklinde geçtiği, aynı ifadenin Dede Korkut Kitabı’nda
da kullanıldığı belirtilir (Ögel, 1987a: 408). Özellikle
davul ile birlikte bir takım oluşturduktan sonra açık geniş
mekânlarda düzenlenen tören ve eğlencelerin en önemli
müzik aleti olmuştur. Araştırıcılara göre, zurna ve davul
gürlük ve tınısal özellikleriyle yuğ gibi açık alanlarda düzenlenen
törenlerin akustik ihtiyaçlarını doğrudan karşılamaktadır.
Muhtemelen aynı ihtiyaç doğrultusunda
Türkiye başta olmak üzere Türk dünyasının her yerinde
davul-zurna takımı, toylarda, düğünlerde ve çeşitli törenlerde
bir arada bulunur. Düğünler, nişanlar, tabiat merkezli
bereket törenleri, güreşler hep bu çalgı ikilisinden çıkan
nağmeler eşliğinde yapılır (Özdemir, 2005: 256-257).
Zurna yapımında en makbul ağaç, erik ağacıdır. Zurnanın
bölümleri lüle, nezik, avurtluk ve zurna borusudur.
Anadolu’da kaba zurna, orta zurna, cura zurna ve zil zurna
olmak üzere dört boy zurna kullanılmaktadır. Ayrıca Anadolu’da
“mey”, Azerbaycan’da “balaban”, Özbeklerde “bulaman”
adlarıyla bilinen sipsili zurnalar da bulunmaktadır.
Zurna aynı zamanda Türk ordu geleneğinin binlerce yıldır
süren mehteranının en önemli nefesli çalgılarından biridir.
Bas sesleri vermek için kullanılan daha uzun ve kalın
sesli olanlarına “kerenay” adının verildiği ve han mehterleri
içinde kullanıldıkları kayıtlıdır (Ögel, 1987a: 331-332).
Bugün Kıpçak Türkleri arasında “sernay, sürnay, sornay”,
Orta Asya’da özellikle Özbekistan’da “karnay, zurnay”, Uygur
Türklerinde “surnay” veya “burga” adlarıyla varlığını
sürdüren çalgı, platin sac malzemeden ve istenilen sesi almak
için özenle yapılmaktadır. Dolayısıyla davul gibi zurna
da sadece neşe, eğlence ve sanat için değil, ordu ve toplumu
düzene sokan işlevleriyle ortak mirasımızın önemli
göstergelerindendir.
Davul-zurna dışında tarihi çok eskilere dayanan ve Türk
ortak müzik kültürü içinde önemli bir yere ve işleve sahip
olan, genellikle de “halk çalgıları” adıyla anılan başka sazlar
da bulunmaktadır. Vurmalı sazlardan “dümbek, dümbelek,
darbuka, def ” adı verilen Türk halk çalgıları da onlarca
çeşidiyle müzik kültürüne zenginlik kazandırır. Şekil
ve adlandırma olarak Türk dünyasında değişik şekilleri
görülen bu sazlar, günümüzde kına gecelerinde kadınlar
tarafından tercih edilir ve kullanılır. Bunlar arasında özellikle
def öne çıkar. Gelin adayları, defin eşlik ettiği kına
havaları ve türkülerle ağlatılır.
Doğudan batıya, kuzeyden güneye Türk dünyası içinde
side of the fence”) The drums and related mazmuns (a phrase in
which the words are always used in the same order) are also widely
used in Classical Turkish Literature. Many expressions such as;
Kûs-ı rıhlet (Göç davulu- migration dram), tabl-ı fesat (kötülük
davulu- iniquity dram), Nevbet-i Şâhî (Padişahların nevbet
davulu-Sultan’s naubat dram), have been the means of reflecting
emotions. Among the Divan-elit class literature poets, Baki’s (A,
whose real name is Mahmud Abdülbâkî, 1526-1600) and Mesihi
‘s (1470-1512) verses, “Subh-dem velvele-i nevbet-i şâhî mi değil”
(Dağların yankısı, güzel sesli kuşların sesleri, padişah için çalınan
nevbetin gürültülü sesi değil mi –Are Mountains’ eco, Birds’voice,
not the loud voice of naubat drum?), Hayme-i aşkı kurup çaldık
melamet tablını (Aşk çadırını kurup, melamet tablını çaldık. We
set up love tent and played the self-criticism drum) are only two of
them respectively.
Zurna-horn (a double-reed outdoor wind instrument, usually accompanied
by a drum) in Anatolian folk music)is one of the most
important wind instruments of Turkish music culture like drum.
From past to present, it has been our least varied instrument. The
instrument had taken place with the name of “pipe” or “surna / zurna
(horn)” in the old resources related to the history of Hun, same
expression had also been used in the book of Dede Korkut (consists
of the oldest epic stories of Oghuz Turks). (Ögel, 1987a: 408) Especially
after teaming together with the drum, it became the most
major musical instrument of ceremonies and outdoor diversions.
According to researchers, horn and drum with their stentorian and
rich timbre features directly meet the acoustical needs of the ceremonies
held in open air such as funeral. Probably in accordance
with the same needs, drum-horn team exist concurrently, in toy (a
special meeting among old Turks for an official or traditional purpose
such as accession to the throne, birth, etc.), weddings and various
ceremonies especially in Turkey and all over the Turkish land.
Weddings, engagements, nature-centered blessings and wrestlings
are always realised accompanied by the tunes from this instrumental
duality. (Özdemir, 2005: 256-257).
The most favorite tree in Horn manufacture is plum tree. The parts
of Horn are” lüle” (A sort of removable channel also called etem or
metem, that is made of wood or metal and that inserted into the
nezik, resembles the mouthpiece of the hubble bubble) , “nezik” (a
piece also referred as “peak” or “nazik”, that is fit on the upper end
of the lüle to prevent it against cracking), “avurtluk” ( the piece,
made of wood, bone or metal that fit to the lüle, used to prevent
air leak from the mouth) and “horn pipe” (the biggest part of the
instrument, including seven holes for the musical notes Mi, re, do,
si, la, sol, fa on front side and one at back for the treble fa) In Anatolia,
there are four types of horn, they are “kaba zurna”, “orta zurna”,
“cura zurna “ve “zil zurna”. There are also sipsili zurna known
as “mey” in Anatolia, “balaban” in Azerbaijan, and “bulaman” in
Uzbekistan. At the same time Horn is one of the most considerable
wind instruments of Mehter (Janissary band) of the Turkish mil-
Music
119
Müzik