ortak_miras_final

Common Heritage
206
Ortak Miras
rinde ağırlıklı olarak mavi, kırmızı ve yeşilin hâkim olduğunu,
aynı şekilde Hakas, Başkurt, Kırgız ve Azerî Türklerinin
millî kıyafetlerinde de bu üç rengin kullanıldığını
görürüz (Genç 1997: 66, 69).
2.3. Giysilerin Kullanımı, Giysi Parçalarının
Özellikleri ve Adlandırılmasında Görülen Ortak
Özellikler
Türklerin giyimlerinin pek çok unsurları Avrasya bozkırlarında
yaşayan halklar arasında geniş ölçüde yayılmıştır.
Belli bir kılık birleşmesinin gerçekleştiği varsayılabilir.
Arkeolojik malzemelerde birçok benzerlikler bulunmaktadır.
Kubarev’in (2002) eski Türk antropomorfik kaya
heykellerle ilgili yapmış olduğu araştırmasında, astarın
varlığı, dış giyimde sıcak tutması için keçe kullanımı, kapamaların
sağdan sola doğru yapılması, ön kapamada klapalarının
olması, uzun ve dar yenlerinin (kolları) olması,
uzun ve yırtmaçlı eteklerin varlığı ve en önemlisi giysilerin
sağdan sola doğru kapatılması geleneğinin varlığı vb.
Türk giysilerine ait belirgin özellikler olarak karşımıza çıkar.
Türk giyim- kuşam tarihinin aydınlığa kavuşması için
Birleşik Büyük Kağanlık periyodunun en erken dönemin
detaylı ve boyanmış tasvirleri, üzerindeki Türk tasvirlerindeki
kaftanlar ya en üst kısımdan önden bitiştirilmiş (En
çok özel zamanlarda, şölen, tören, ziyafetlerde) ya da sadece
üst kısmı açık bırakılmıştır. Açık bir şekilde sağdan sola
doğru kapatıldığı görülmektedir (ki bu erken nomadiklerde
gelenekseldir) (Yatsenko, 2014:112).Salman (2006:
22) Göktürklerin kullandıkları giysiler üzerine yapmış
olduğu araştırmasında Göktürklerde kaftanı hem erkek
hem de kadınların kullandığını, erkek kaftanlarının, sol
taraf üste gelecek şekilde kapanırken kadın kaftanlarının
bunun tersi olarak sağ yan üste gelecek şekilde kapanmakta
olduğunu, ancak bunun genel bir eğilim gibi görülse de
kesin bir kural olmadığını da belirtmiştir. Göktürk giysilerinin
dışa doğru açılan belirgin yakalarının olmasının
önemli özelliklerden biri olarak belirlemiştir. Göktürk
erkeklerinin başlarına kendilerine özgü börkler taktıklarını
ve bunların keçeden ya da kenarları kürkten yapılmış
başlıklar olarak tespit etmiştir.
Kotozhekov (2014: 38)Hakas Türklerinin giysileri ile
ilgili yapmış olduğu çalışmasında giysilerin sağdan sola
doğru kapanması gerekliliğini “Hakas halkının kadınları
yere kadar uzanan “hool-o-hoola” adı verilen elbiselerini,
Erkekler ise daha kısa gömleklerini kemersiz kullanırlar.
Kadın ve erkekler Bunların üzerine bedenlerine sağdan
sola doğru sararak kullandıkları kürkten yapılmış üstleri
giyerler. Bu kürklü üstlüklerin sağdan sola doğru bedene
sarılması “posolon” adı verilen güneşin dönme sırası ile
açıklanmaktadır. Kürkün bedene sarılması “Iram” adı vethat
the wearing order of these layers are also important. Koç &
Koca (2011:12) indicates the consistency between those layers as
“While each part of the dress do not have a meaning when they are
seen separately, they display an amazing aesthetic look revealing
the richness of Turkish culture with all its glory when they are gathered
up and worn together. Although first appearing was a need,
multilayered dressing later turned into a way of decoration.” Multilayered
dressing was continued to be used after being populations
settled, a tradition they produced due to the harsh living conditions
of the nomadic life in Central Asia (Jirouse, 2004:250). She also
mentions the functionality of multilayered dressing when moving
from internal to external settings. Zherlitsyna (2014:64) indicates
that Bashkirs living in souther Bashkortostan generally wear multilayered
external clothes on top of another. Each layer is longer
and loose than the before, those dresses are multi-seasonal and indication
of past nomadic lifestyle.
2.3.1. Tops: Kaftan, cübbe, ton, capan, çekmen and similar tops
are used to wear on top of home wear. Although they have similar
functionality and usage in most of the Turkic populations they
may carry different names. They might have long or short slits and
sleeves. Kaftan was the most common and the oldest form of top
wearing during the Ottoman era where religious values were as
much important as aesthetics although it was named differently in
different Turkic populations. In Divanu Lugat-it Türk kaftan is
defined as kaftan, dress, closure. On the other hand definition used
for tops is “ton” (Mahmud al-Kashgari, 1985). There are various
expressions used for the word “ton”. An interesting one used among
others is “etekli ton” (skirted top). Another word used for tops is