ortak_miras_final

ve sadece bir dikdörtgenle yapılan bu alanın tezhibi daha
sonraları yerini daha sade ve ölçülü desenlere bırakmıştır.
Satırarası Tezhibi: Yazma eserlerde ve hat levhalarında satırlar
arasında kalan boşlukların bezenmesiyle eserlere zenginlik
ya da değer katmak gayesiyle yapılan süslemelerdir.
Hat levhalarında daha çok üç nokta şeklinde yapılan bu
süsleme ferman, berat, menşur gibi Dîvân-ı Hümâyun’dan
çıkan ve bezenmesine gerek duyulan resmî yazılarda desen
ve figürleden oluşmaktadır. Fermanlarda tezhip daha çok
tuğranın iç bölümlerinde veya etrafında ya da üst kısmına
doğru üçgen şekli oluşturacak tarzda da olabilir. Satırarası
tezhip uygulamalarının nadide örneklerini hilye-i şerife
bezemelerinde de görmek mümkündür.
Mushaf Gülleri: Mushaflarda yazı alanının dışındaki boşluklara
okuyan/yazan kişiye kolaylık sağlanması için sûrelerin
bölünmesinde hamse, aşere; cüzlerin bölünmesinde
hizip, nısıf, cüz; secde edilmesi gereken yerleri işaretlemede
secde ibaresi yazılı olan tezyinî madalyonlara Mushaf
gülü denmektedir. Bunların farklı geometrik şekillerde yapılmış
bir çok örneği yazma Kur’an’larda yer almaktadır.
Mushaf güllerinin ait olduğu dönem ve üslûba göre çok
farklı biçimleri bulunmaktadır. Aynı sayfa içinde birden
fazla mushaf gülü olduğu zaman ustalar aynı eksen üzerinde
tığlarla bu gülleri birleştirme yoluna gitmişlerdir.
Mushaf Gülleri:
1. Hamse Gülü: Sayfaların kenar boşluklarına satırın hizasında
her beş ayette bir yerleştirilen tezyinî madalyonlardır.
2. Aşere Gülü: Sayfanın kenar boşluğuna satırın hizasında
her on ayette bir yerleştirilen tezyinî madalyonlardır. İlk
dönemlerde on ayetlik bölümlerin sonuna Arapça “on”
demek olan “aşr” kelimesinin ilk harfi olan “ayın” konulurken
sonradan bu ayın harfi yerine harfle birlikte tezyinî
aşere gülleri kullanılmaya başlanmıştır.
3. Hizip Gülü: Kur’an cüzlerinin dörtte birini yani beş
sayfalık bölümünü göstermek amacıyla bu yerlerin başına
yerleştirilen tezyinî madalyonlardır.
4. Nısf Gülü: Kur’an cüzlerinin her birinin yarısını işaret
etmek için bu yerlerin başına konan tezyinî madalyonlardır.
Bu bezemeler yarım cüzü ifade etmek için yatay veya
dikey eksen üzerinde yarıdan bölünmüş şemse biçiminde
desenlerden oluşmaktadır.
5. Cüz Gülü: Kur’an cüzlerinin her birinin başladığı yeri
işaret etmek amacıyla yapılan tezyinî madalyonlardır.
6. Zahriye Gülü: Zahriye sayfalarının tezhibine bitişik
Serlevha (Title Page) Illumunatıon: In manuscripts, the embelishments
applied on the part where the original text starts are called
Serlevha (Title Page) Illumunation. After the ones that exist in the
zahriye, the most spectacular ornaments are found in here. Also
in this part ornamentation is made performed to the importance
and author owner of the work. If the gilding in this section, called
Dibâce (preface), takes place on the first page in which text starts
and also above the text area, this page is called ünvan (title )page.
Chapter Heading Illumination: These are the spaces that ornamented
by illumination and gilding at the beginnig of the cahpters
known as “fasıl” or “bahir”in manuscripts, while in Mushafs
(Qur’ans) at the beginnig of surahs. In these parts of the Mushafs,
information about the names of the surahs, the place they were revealed,
the number of verses, whether they are Macci or Madani
(used to refer to the verses and suras of Qur’an, as Mecca and Medina
were the two places in which most of the Qur’an has been
revealed in) and the number of surahs are written down. While
the illumination of this area previously used to be made without
measure and with only one rectangle, afterwards left its place to a
more simple and meticulous design.
Illumination of Line Spacing : In order to enrich the work of art or
add value, this is an ornamentation made by means of embellishing
the spaces between lines in manuscripts and calligraphic panels.
This form of ornamentation, mostly made in shape of three points
on calligraphic panels is composed of patterns and figures that they
took place in official documents of the Dîvân-ı Hümâyun (imperial
council) and, such as ferman (edict), berat (charter, diploma),
menşur (The name of the special charters given by the sultan in
the Ottoman State regarding the appointment of high rank officials
such as vizier) needed to be embellished. The gilding in fermans
have been generally applied inner side of the sultan’s signature
(tuğra), or around of it, or done in the style that will form a triangle
toward the top of that. It is also possible to see the rare examples
of line spacing illumination practices in the gilded hilye-i şerif (denotes
a religious genre of Ottoman Turkish literature, dealing with
the physical description of Prophet Muhammad).
Mushaf (Qur’an) Roses: For the convenience of the reader/writer,
the ornamental medallions designed on blank spaces outside of
written part of the page including the expressions such as; “hamse”,
“aşere” (in the division of the surahs,), “hizip” “nısıf ” “cüz” (in the
division of cüzs), “secde”-prostration (where prostration should be
performed) in the mushafs are called Mushaf Roses. Many examples
of these made in different geometric forms are in manuscript
version of the Qur’an. There are many different forms of Mushaf
Roses according to the period and style in which they belong to. In
case of more than one mushaf rose in the same page, the craftsmen
preferred to combine these roses with tığ motifs (the outward arrow
pointed spikes of the ornamental motifs in gilding and illumination)
on the same axis.
Book Arts
405
Kitap Sanatları