ortak_miras_final

Common Heritage
252
Ortak Miras
akılla gidilecek sınırlı yolun yetersiz olduğunu göstermek
içindir. Bu yetersizlikte aklın emir ettiği vacibatlar arka
plana geçirilir. Nitekim mecnun gibi meczub da dini emir
ve yasaklara amel etmez ve onlardan sorumlu da tutulmaz.
Çünkü onların en büyük ibadetleri aşklarıdır. Âşıkların
ibadeti Hakk’a olan ilahî aşklarıdır.
Mecnun da Kerem de tasavvuf yoluna girmediklerinden,
tarikat edeb-erkanını, sülukunu tamamlamadıklarından
ani bir hal durumuyla, genelde Allah’ın (c.c.) Esmaü’l-Hüsna’sının
tesellisi karşısında cezbeye kapılıp sürekli
cezbe halinde kaldıklarından gerçek âşıktırlar. Onlara
aldıkları manevî feyzi yidirip hazim ettirecek yol gösterenleri,
yani mürşidleri olmadığı için akılları başlarından
gider, bir anlık tecelli onları sarhoş eder, bir nevi deli
olurlar. Sürekli kendilerinden geçtiklerinden hem mecnunlar
hem meczublar hem de keremler irşad yetkisine
sahip değiller. Hatta halk hikayesinin âşık kahramanları
Kerem’i, Garib’i, Tahir’i haldan hale düşdüklerinden makam
ehli değillerdir. Çünkü irşad için düzenli, ayık kafalı
olmak lazımdır. Oysa Mecnun da Kerem de sürekli halden
hale düşmektedirler. Buna rağmen klasik edebiyatın
Mecnun’uyla halk hikayesinin Kerem’i arasındaki yakınlığa
bakmaksızın aralarında ince bir fark da vardır. Çünkü
Kerem halk hikayelerinin en meraklı âşık kahramanıdırsa,
Mecnun da isimleşerek klasik edebiyatın âşık sembolüne
çevrilmiştir. Nitekim Orta Çağ yazarlarından biri delilerden
bahseden eserinde mescidin kapısında çıplak duran ve
sürekli “enel mecnun Allah” (Ben Allahın mecnunuyam)
diyen birini örnek olarak sunar 16 .
Âşıkın Mecnun zirvesindeki marifet etmenin denemesi
olan Fuzuli mesnevisi, Allah’ı bilmenin mecnunluk marifetini
işlemiştir. Ancak Fuzuli de Mecnunluğun yeterli
olmadığını anlamış olmalıdır ki:
Mende Mecnun’dan füzun aşıklık istedadı var
Aşık-ı sadık menem Mecnun’un ancak adı var 17 .
demeğe mecbur olmuştur. Mecnun’un ancak adı var, hükmüyle
Fuzuli en yüce mertebenin âşık-ı sadık olduğunu
belirtmiştir. Çünkü şaire göre, Mecnun önce arif, sonra
Mecnun olmalıdır. Mecnun’sa divanedir, yani anlamına
varmadan haraket eden, işler yapan biridir. O bakımdan
tasavvuf edebiyatında Yusuf ’un aşkı âşık-ı sadıka bir örnektir.
Nitekim Kuranda ahsenü’l-kıssas (kıssaların en
güzeli) olarak nitelendirilen Yusuf Suresi’nde Hz.Yusuf
bütün hayatını Allah’ın sevgisi ve himayesi altında geçirmiştir.
Onun diğer insanlardan farkı bu fitrî meylini
haram olarak hayata geçirmemesidir 18 . Yusuf ’un “Günah
• 16 Dols Michael W. Mecnun, s.476
• 17 Füzuli (1958). Eserleri, C.I. Bakü: Azerbaycan SSR Elmler Akademiyası
, s.139
• 18 Kırca Celal (1990). Kur’an ve insan. İstanbul: Marifet yayınları, s.127
after Majnun is lost his mind in the face of the divine beauty. According
to Sufi, the madness of love and amazement is meant to
show that the limited way that is gone with mind is inadequate. In
this inadequacy, things that need to be done at the behest of mind
are pushed into the background. As a matter of fact, meczub does
not act on religious orders and prohibitions like majnun and is not
responsible for them either. Because their greatest worship is their
love. The minstrels’ worship is the divine love to Allah.
Because both Majnun and Karam did not enter the path of mysticism,
dealt with invocation, worship and contemplation by taking
a quiet place in a sudden situation and being in a mystical contemplation
in the face of the beautiful names of Allah for good
and all; they are real minstrels. They lose their mind because they
do not have any guide or mentor who show way them to face up to
the sentimental advance and they become like a mad or drunk due
to a momentary transfiguration. Because they have always passed
through themselves, neither majnun nor meczub nor karam have
the power of irşad(act of showing the true path). Even the minstrels
of the people’s story such as Karam, Garib and Tahir are not competent
because they have changed their moods. Because you have
to be conscious for irşad(act of showing the true path). However,
Majnun and Karam have changed their moods constantly. Although
there is a subtle difference regardless of the closeness between
Majnun in classical literature and Karam in folk literature.While
Karam is the most curious minstrel of folk literature, Majnun is the
symbol of minstrel in classical literature. Indeed, one of the writers
of the Middle Ages mentions the madness in his work and presents
an example of a person who stands naked at the door of the
mescid and says constantly “enel majnun Allah”( I am majnun of
Allah). 16
Mesnevi of Fuzuli,which is a test of knowledge in the love of Majnun,
takes place the knowledge of God. However, Fuzuli should
understand that being Majnun is not enough:
I have much more features of minstrel than Majnun
I am a faithful minstrel, Majnun has just a name 17 .
He had to say as in the above. Majnun has a name; however, Fuzuli
has stated that being a faithful minstrel is the highest maqam.
Because according to the poem, Majnun should be first wise and
than be Majnun. But Majnun is mad; that is to say, he is the one
who moves without making sense. In that respect, Yusuf ’s love is an
example of loyal love in Sufi literature. As a matter of fact, Prophet
Yusuf has spent his whole life with the love and under the auspices
of Allah in Surah Yusuh that is described as the most beautiful of
section in the Quran. His difference from other people is that he
does not put his natural desire into practice as haram (is used to refer
to any act that is forbidden by Allah) 18 . Prophet Yusuf ’s saying
• 16 Dols Michael W. Mecnun, p.476
• 17 Füzuli (1958). Eserleri, C.I. Bakü: Azerbaycan SSR Elmler Akademiyası
, p.139
• 18 Kırca Celal (1990). Kur’an ve insan. İstanbul: Marifet yayınları, p.127