ortak_miras_final

ğeri ise kullanım amacıdır. Biçimlendirilmesinde doğa
koşulları, yaşam şartları, ekonomik durum ve toplumun
estetik değerleri etkili olmuştur. Divanü Lugati’t-Türk’te
ayakkabılar ile ilgili büküm etük (kadın pabucu) ve oguk
(çizme), etik- etük (pabuç, mest, edik), oldan- uldan (pabucun
altı tabanı, mestin alt yanı), başak- başmak (pabuç)
kelimeleri mevcuttur (Ögel 1991:115) Kullanım özelliklerine
göre edik, başmak, çedik, sokman, oguk (çizme)
gibi isimlerin Orta Asya ve Anadolu’da ayakkabılar için
kullanılan sözcükler olduğunu belirtmiştir. Dede Korkut
Hikâyeleri’nde geçen “edüginün koncuna soktı” cümlesinde
geçen konç teriminin Çuvaşlara kadar dayandığını vurgulamıştır.
Türk tarihinde Anadolu’daki Türklerin “sarı
çizme” kullandıklarını ve Batılı kaynaklarda “sarı çizme
giymek” deyişinin Türkçede “dünyada en üst mertebeye
erişmek” anlamında kullanıldığını belirtmiştir. Ayrıca
kullanılan çizmelerin deri ve keçeden yapıldığını özellikle
keçe çizmelerin dünyaya Türk toplumlarından yayıldığını
belirtmiştir.
Banzragch (2014;40) göçebengiyim kültürü ile ilgili çalışmasında
Moğolların Rusya’nın egemenliğinin altına
girmesi ile bazı Moğol giysi ve aksesuarlarının isimlerinin
Rus diline geçtiğini bildirmiştir. Burada bahsi geçen kelimelerin
arasında terlik (terleg) kelimesinden bahsetmektedir.
Terlik terimi günümüzde aynı şekilde Anadolu’da
Türkçe kelimeler arasına girmiş ve aynı şekilde kullanılan
bir terimdir. Zherlıtsyna (2014: 64) Başkurdistan’da ХIХ
yüzyılında yerel kunduracılar tarafından işlenmiş at ve
inek derilerinden yapılan “pabuç”, “galoş” ve “çizme” adı
verilen ayakkabıların varlığından bahseder. Ayrıca Başkurtların
deriyi çuha, keçi yünü veya ev yapımı tuval ile
birleştirilerek ayakkabılar yaptıklarından da bahsetmiştir.
Dressing
217
Giyim Kuşam
Kuzey ve Sibirya halklarında ise ayakkabı olarak, yazın
rovdugadan (geyik derisi) kışın ise geyik kürkünden yapılan
patikle kullanılmaktadır. En yaygın ayakkabı türü
Evenk dilinde “unta” adı ile bilinen ayakkabılardır. Yazın
rovdugadan kışın ise geyik kürkünden yapılan ayakkabılar
en Zor iklim şartlarında bile koruyucu bir özelliğe sahiptir
(Roza Khaltueva, 2014: 90). Anadolu’da en çok kullanılan
ayakkabı türleri arasında çarık, başmak ve yemeni
terimleri geçmektedir. Yemeni sahtiyandan yapılan, üstü
ayak parmakları ve incik kemiği görünecek kadar açık,
ökçeli ve kaba bir ayakkabıdır. Başmak ise üstü yemeniye
göre daha kapalı, burnu küt ve yuvarlak, arka kısmı sert
bir ayakkabı olarak tanımlanır. Yüce (2003: 323-325),
Yemeninin en çok kadınların giydiği bir ayakkabı türleri
olduğunu bunların düz yemeni, tokalı yemeni veya güllü
yemeni denen türlerinin olduğundan da bahsetmektedir.
Aynı zamanda yemeninin ökçeli olması, yürürken ayağın
kaymamasına yardımcı olacağı için pek çok kimse tarafın-