ortak_miras_final

görmek mümkündür 25 .
Sümer, “Oğuz boylarına ait damgaların Anadolu’da hayvanlara
vurulduktan başka halı, kilim motifi olarak kullanıldığını,
aşı boyası ile evlerin duvarlarına resmedildiğini,
kap kacağa ve nazar değmemesi, uğur getirmesi için bazı
giyim eşyasına nakşedildiğini ve hatta mezar taşlarına çizildiğini
biliyoruz” 26 der. Rásonyi’ye göre de, Yenisey boylarında
ve bir müddet Moğolistan’da yaşayan Kırgızlar’ın
keçe cinsinden halılarının üzerindeki damgalar da koç
başı damgalarıydı 27 .
Yaptığım saha araştırmalarında Oğuzlardan önceki Türklerin,
Oğuzların ve öbür Türk boylarının ilk kullandığı alfabedeki
bazı harfleri yani damgaları; evlerde, mezarlarda,
halı, kilimlerde, mumyalarda, at kuşamlarında, bazı yerleşim
birimlerindeki bazı mekânlarda, tespit ettim. Bunun
yanı sıra aynı damgaları örneğin otobüs duraklarında, tuvaletlerde,
plajlarda, paralarda, Talas barajında, bazı alkollü
içeceklerin kutusunda, giyim eşyalarında ve bunun gibi
günlük yaşamda kullanılan araç ve gereçlerinin üzerinde
tespit etmek mümkündü. Bu damgaların arkaik örneklerini
Otar, Akçokraklı, Kuzeyev, Nowgorodowa, İbrayeva,
Trofimov, Ögel, Gülensoy, Tavkul, Esin, İvanov ve benzerlerinin
eserlerinde görmek mümkündür 28 .
Göktürklerde en önemli kurban hayvanlarını, başta at ile
dağ koyunu ya da koçun teşkil ettiği ve bunlardan atın
göğe, koçun da toprağa kurban edildiği bilinmektedir 29 .
Türk cumhuriyetlerinde anlatılan Dede Korkut destanlarında
da birçok defa attan aygır, deveden buğra, koyundan
koç kurban edildiği zikredilmektedir 30 . Tatarlarda ise
ölen biri için at kurban edilir, eti yendikten sonra derisi
saman ile doldurulup sırıklar üzerinde mezarın tepesine
dikilirdi 31 . Türklerdeki kurban geleneği hakkında bilgi veren
İnan da “Göktürkler ölüyü çadıra koyarlar, akrabaları
onun için at ve koyunlar kurban ederler, onların kafatasla-
• 25 Abdulhaluk Çay, Anadolu’da Türk Damgası Koç Heykel-Mezar Taşları
Türkler’de Koç-Koyun Meselesi, Ankara 1983, s. 34.
• 26 Faruk Sümer, Oğuzlar, Ankara 1972, s. 206-207.
• 27 László Rásónyi, Tarihte Türklük (Çev. H. Z. Koşay), Ankara 1971.s. 42.
• 28 İsmail Otar, O. Akçokraklı’nın (Kırım Tatar Tamgaları) İsimli Kitabı
Vesilesi İle Notlar, İstanbul, 1983.
• - Osman Akçokraklı, a. g. e.
• -R. G. Kuzeyev, a. g. e.
• -E. Nowgorodowa, Alte Kunts der Mongolie, Leipzig 1980.
• -K. İbrayeva, Kazahskiy Ornament. Almatı 1994.
• -A. Trofimov, Ornament Çubaşskoy Narodnoy Bışivki, Çeboksarı 1977.
• -Bahaeddin Ögel, İslamiyet’ten Önce Türk Kültür Tarihi, Ankara 1991.
• -Tuncer Gülensoy, a. g. e.
• -Ufuk Tavkul, Kafkasya Gerçeği, İstanbul 2009.
• -Emel Esin, İslâmiyetten Önceki Türk Kültür Tarihine ve İslâma Giriş (Türk
Kültürü El-Kitabı, II. Cilt I/b’den Ayrı Basım), İstanbul 1978.
• -S. İvanov, Ornament Narodov Sibiri Kak İstoriçeskiy İstoçnik, Moskva/
Leningrad 1963.
• 29 Nejat Diyarbekirli, Hun Sanatı, İstanbul 1972, s. 92.
• 30 Orhan Şaik Gökyay, Dedem Korkudun Kitabı, İstanbul 2000.
• -Oğuzların Diliyle Dedem Korkudun Kitabı (Haz. M. S. Kaçalin), İstanbul
2006.
• 31 L. Ligeti, Bilinmeyen İç Asya (Çev. S. Karatay), Ankara 1998, s. 104.
to their available belongings. For example “ ram head or cleat figure
were used to ornament every kind of material by Oguz, Avar,
Kirghiz, Qaraqalpaq, Cuvas and Bulgarian people ( ).
The figure ram head is still living in a wide area from Altays to
Balkans as a seal of Turkish tradition on grave stones or on carpets
ang rugs. Also in Anatolia tradition ram head is the main figure
used to ornament carpets and rugs.On the grave stones in this
region (Anatolia) ram head figure has been widely used. In this
context, one can see the last version of ram head sculpture at the
graveyard in Tunceli province. In an article about ram head, it has
been accepted that the ram and sheep sculptures in Anatoliawas
belong to Aqqoyunlu and Karakoyunlu States. But no information
about the horse sculptures. Filvaki asserts that the sculpture of ram
and sheep usually were found in the region where once Aqqoyunlu
and Karakoyunlu States reigned this situation validates that sheep
sculpture in Ahlat Museum and the other one at Ahlat Kirklar
Graveyard and in Bitlis province at the gate of a school belongs to
Aqqoyunlu and Karakoyunlu States ( ).
Whereas we prefer to explain the sculpture of ram or ram head
figures on grave stones with primeval Turkish history and tradition
rather than Aqqoyunlu and Karakoyunlu. One can easily see the
running of these figures with their creators shaped in a primeval
Turkish culture spreading all over the cultural region of Turks.
The age of statues found in Anatolia region and their location has
supported the assumptions that they are belong to Aqqoyunlu and
Karakoyunlu but one can also see ram head figures on carpets and
rugs and on grave stones at a region from Altays to Kosova, so how
Stamps and Motif
299
Damga ve Motif