ortak_miras_final

Common Heritage
494
Ortak Miras
kalıpları ıhlamur ağacından el aletleriyle oyulur. Elvan
yazmalarda her renk için ayrı kalıp oyulur. Yazma atölyelerinde
yüzlerce kalıp vardır, göbek desenleri, kenar suyu,
serpme doldu motifi kalıpları çeşitli kombinasyonlarla
birleştirilerek desen oluşturulur.
Tokat elvan (renkli) baskı yazmaları, İstanbul Kandilli kalem
işi yazmalar, Kastamonu kara kalem (siyah-beyaz) kalıp
baskı yazmalarıyla ünlüdür. Cumhuriyet Dönemi’nde
bu yörelerin yanında Cide’nin sarı yazması (Soysaldı, Özkahveci,
2004: 541), Bartın’ın çiçekli hançer yapraklı elvan
yazmaları (Soysaldı, Ön, 2016: 163-168), Göynük’te
Kabalar (aile adı) basması (Soysaldı, 2013:147), Ankara
ve Kastamonu’nun karakalem (siyah-beyaz) sofra bezleri,
Elazığ’da pamuklu kumaşa çit denildiği için çit baskı
(Soysaldı, Kosif, 2016: 219-224), Diyarbakır’da ipek krep
yazmaları ünlü olmuş, çeşitli merkezlerde yazmacılık gelişmiştir.
Tokat’ta bugün değişik desenler basılmaktadır. Ancak Tokat’a
özgü “Tokat beşlisi, üzümlüsü, elmalısı, kirazlısı, sineklisi
en çok bilinen modellerdir. Ayrıca her ustanın kendi
imzası olan bir damgası da bulunduğu bilinmektedir.
Tokat yazmalarında renk uyumu da dikkat çekicidir. Bu
uyumda asırların birikimi olan boya hazırlama ve uygulama
deneyimi yatmaktadır. Kırmızı, siyah, bordo gibi koyu
zemin üzerine her rengin olgun açık tonlarını desenlerde
görmek mümkündür. Tokat’ta Yazmacılar Hanı geçmişte
tüccarları ağırlamıştı, bugün de meraklı alıcılarını ağırlamaya
devam ediyor.
Ortak kültür coğrafyamızda yazmacılık ve kalıp baskı
kumaş üretiminin görüldüğü yerlerden biri de Azerbaycan’dır.
Azerbaycan’da da baskı ustaları kendilerine has
desen kalıpları ile ipek karışımlı kumaşlar üzerine eşarp,
şal üretmeye devam ediyor. Yöreye giden turistlere hatıra
el işi yazmalar sunularak Azerbaycan hatırası edinmeleri
sağlanıyor.
Orta Asya’da neredeyse dokumayla eşdeğer üretilen bir
başka tekstil de örgüdür. Bugün Anadolu’da örgü sözü kazak,
çorap eldiven gibi bazı giysilerin üretimini ifade eder
oldu. Ancak Türk kadını halı, kilim vb. dokuma, çorap,
eldiven vb. örgü, ya da diğer ince pamuklu ve keten dokumalarında
hep aynı bezeme (nakış, yanış-yangış, oyu,
veya ornament)leri, renkleri kullanarak sembolik şekillerle
inanılmaz derinlikte ifadeler ortaya koymuştur. Prof.
Özbel’in Paris’te Türk köylü çorapları sergisi için Fransız
sanat eleştirmeni köşe yazısına “Op-Art sanat akımının
gerçek öncülerinin Anadolu kadınları olduğu” cümlesiyle
başlamaktadır (Soysaldı,1995).
Orta Asya’dan Balkanlar’a her yörede ayrı ve bezemelerle
regions; yellow kerchief of Cide (Soysaldı, Özkahveci, 2004:541),
colourful kerchief with flower and hançer yaprak pattern of Bartın
(Soysaldı, Ön, 2016: 163-168), Kabalar’s ( family name) chintz
in Göynük (Soysaldı, 2013:147), black and white tableclothes of
Ankara and Kastamonu, cotton fabric printing of Elazığ (Soysaldı,
Kosif, 2016: 219-224) and silk crepes in Diyarbakır become famous
in republic period and hand-printed head scarve selling has
developed in various centers.
Different patterns are printed today in Tokat. However; the patterns
such as “Tokat beşlisi, üzümlüsü, elmalısı, kirazlısı, sineklisi’’
that pertain to Tokat are the most widely known motifs. It is also
known that every master has his own signature. Color matching
is also remarkable in kerchief of Tokat. This colour harmony is because
of in the experience of paint preparation and application,
which is the accumulation of centuries. It is possible to see in designs
that mature light tones of every color are on the dark background
such as red, black, burgundy. Yazmacılar Inn in Tokat welcomed
traditionally the traders in the past and today it has continued to
welcome curious buyers.
Azerbaijan is one of the places where the production of hand-printed
head scarve selling and mold printing fabric are seen in our
common culture geography. In Azerbaijan, printmakers continue
to produce scarves and shawls on silk-blended fabrics with patterns
and molds of their own. The tourists who come to the region, hand
made kerchief are presented to so that they can get the souvenir of
Azerbaijan.
In Central Asia, there is an another textile which is almost equivalent
to weaving. Today in Anatolia, knitting a sweater expresses
the production of some clothes like sweater, socks, gloves. However,
Turkish woman produce weavings such as carpets, rugs and so on as
well as knittings such as sweater, socks, gloves and other cotton and
linen fabrics with embroidered patterns. The column of Prof. Özbel
French art criticism for Turkish peasant socks exhibition in Paris
begins with the statement ‘’the real pioneer of the Op-Art movement
is Anatolian women’’(Soysaldı,1995).
The knitting work which is a piece of art with its different kind and
patterns in every region from Central Asia to the Balkans, has a
surprisingly delicate technique. The traces of our old arts are seen
in beautiful handcrafts of women in Macedonia. Knitting is done
with tools such as five, three or two skewers, crochet hook, weaver’s
shuttle and hairpin. The kerchief, socks and bags that aremade as
a wedding gift for the family of the groom by the bride and her
mother are put into the wedding chest. There are different kind of
bags used for putting money, clocks, seals, tobacco and mouthpiece.
It is known that purse are given as a gift to the friends of the groom
at Turkish weddings in the Balkans. The motifs such as pot and
tulip meaning halal earnings and honesty are embroidered on the
purses.