ortak_miras_final

Common Heritage
368
Ortak Miras
inşa kuruluşunda aramışlardır. Böylece sade ve ferah bir
iç mekana ulaştılar. Süslemede ölçüyü arayarak sadece gerekli
gördükleri yüzeylerde sınırlı ölçüde kullanma yoluna
gittiler. Bu süslerden birisi de pencerelerdeki vitraylardır.
Vitraylara Osmalılarda revzen-i menhus denilirdi. Osmanlı
camilerinin bazısında alçı kayıtlar arasında renkli
veya renksiz cam parçaları yerleştirilerek oluşturulan desenlerle
vitray yapıldı. Osmanlıların renkli camlı pencerelerinin
orijinal örnekleri, İstanbul Süleymaniye Cami
ve Üsküdar Mihrimah Camisi’nde görülür. Vitrayda da
kullanılan cam, Osmanlı döneminde önemli bir sanat dalı
halinde gelişmiştir. Vitray sanatını sadece Anadolu’da
değil küçük farklılıklarla Azerbaycan’da görmek mümkündür.
Azerbaycan’da “şebeke” adını alan bu süslemenin
vitraydan farkı, renkli camların alçı yerine ahşap kayıtlar
arasına yerleştirilmesidir. Şebeke süsleme sanatının en iyi
örnekleri Şeki’deki Han Sarayı’nda mevcuttur.
Alçı: Geçmişten günümüze daha çok mimari ve tezyini
sanatlarda kullanılan alçının diğer kullanım alanları özellikle
tıp ve ziraattir. Mimari ve tezyini sanatlarda silmeler,
profiller gibi tezyinatların yanı sıra heykel ve rölyeflerde
de kullanılır. Duvarlarda ve tavanda da sıva olarak kullanıldığı
da olur 9 .
Alçı, çoğunlukla çeşitli örneklerde oyulmuş ya da kalıplanmış
ve zaman zaman da boyanmıştır. İslam’ın kurdu-
• 9 C. E. Arseven, “Alçı” Mad., Sanat Ansiklopedisi, C. I, İstanbul, 1983,
38; A. Karaağaç, Beylikler Devri Mimarisinde Alçı Süslemeler, (Selçuk Üniv.,
Sos. Bil. Ens., Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya, 2002, 19-22.
In Azerbaijan, this decoration called as ‘’Şebeke’’ has a difference
from the laeded glass, which is that colored glasses are placed between
wooden moulds instead of plaster moulds. The best examples
of ‘’Şebeke’’ decorative art are available at the Han Palace in Shaki.
Plaster: The other uses of plaster which is used in architecture and
decorative arts from past to present are especially medicine and agriculture.
Decorations such as blankings, profiles as well as sculptures
and reliefs are used in architectural and decorative arts. They
are also used as plaster in walls and roof. 9
Plaster is often carved or molded in various examples and painted
from time to time. A new interregional balance established by Islam
has caused the plaster to spread rapidly and individually from
Iran or Iraq to the whole Muslim world. Almost all of the constructions
built in Iran after the X. century begin to be used the plaster
in their interior decoration. Nayin Grand Mosque probably built
in the Xth century is one of the examples of plaster decorating seen
in the arch corners and middle of the three-domed section in the
east, in footsteps carrying belts and in its mihrab. While the palmette
relief is engraved in the medallions founded in middle of the
belts, it is noticed that the herbal composition that embellishes the
pediment of the mihrab embossed94 as a high relief. 10
The inner walls of Tirmiz Palace, which was probably built in the
XI-XII centuries during the Karahanlılar period, are decorated
• 9 C. E. Arseven, “Alçı” Mad., Sanat Ansiklopedisi, C. I, İstanbul, 1983,
38; A. Karaağaç, Beylikler Devri Mimarisinde Alçı Süslemeler, (Selçuk Üniv.,
Sos. Bil. Ens., Yayınlanmamış Doktora Tezi), Konya, 2002, 19-22.
• 10 Karaağaç, ibid., 27.