ortak_miras_final

Common Heritage
450
Ortak Miras
köken dil ve kültür belleğinden beslenen Türk çocuklarının
oyunları, doğal olarak Türk dünyasının temel kültürel
ortaklıklarının başında gelmektedir (Türk çocuk oyunları
hk. bkz. Özdemir 2006; Özhan vd. 1997).
Atlı oyunlar ve yarışmalar Türk dünyasının geçmişten bugüne
taşınan ortak miraslarındandır. Atlı- bozkır medeniyetinin
yaratıcısı olan Türklerin yaşamında at oldukça
önemli bir yere sahip olmuş ve olmaya da devam etmektedir.
Çeşitli vesilelerle düzenlenen festival, şenlik, tören
ve benzeri kutlamalarda atla ilgili bir etkinliğe mutlaka yer
verilmektedir. Dinî ve millî bayramlar, yöresel şenlikler
gibi kutlamalarda genellikle at yarışları düzenlenmektedir.
“Öndül Kapmaca (Türkiye), Kökperi, Köpkeri (Türkistan)”
adıyla da tanınan Gökbörü oyunu ise bugün özellikle
Kırgızistan, Özbekistan ve Türkmenistan’da canlı bir
şekilde oynanmaktadır. Gökbörü oyunu Türkler tarafından
tarihî ve millî bir oyun, dolayısıyla ortak miras olarak
kabul edilip yaşatılmaktadır. Günümüzde ata sporu olarak
tanımlanan oynanan Cirit Oyunu, özellikle Türkiye’de
(Balıkesir, Söğüt, Konya, Kars, Erzurum, Bayburt vd.) ve
Türkistan Türkleri arasında yaygın olarak oynanmaktadır.
Bu tür atlı etkinlikler esnasında ok yarışmaları da yapılmaktadır.
Türklerin eğlence dünyasında yer alan ortak miraslardan
biri de güreştir. Güreş Türk dünyasında bir ata sporu olarak
kabul edilmektedir. Bu nedenle Türk devlet ve topluluklarında
güreşe büyük önem verilmektedir. 2017 yılında
656’ncısı düzenlenecek olan Kırkpınar Yağlı Güreşleri’nin
UNESCO tarafından Türkiye’nin, dolayısıyla insanlığın
somut olmayan kültürel mirası olarak temsili listeye edilmesi,
bu açıdan oldukça anlamlıdır. Türkiye’de yağlı güreş,
karakucak güreşi ve aba güreşi ile ilgili müstakil festival ve
şenlikler halkın yoğun katılımıyla gerçekleştirilmektedir.
Müzik ve dans eğlence kültürünü oluşturan temel geleneklerdendir.
Çok kere mutluluk ve huzur kaynağı olarak
müzik ve dans gösterisi bir eğlence etkinliğinin tamamını
oluşturur. Festival, şenlik ve kutlamalarda mutlaka müzik
ve dans gösterileri yer alır. Çok kere bu tür etkinliklerde
katılımcılar toplu veya gruplar halinde yerel çalgılar eşliğinde
türküler söyleyip dans ederler. Yerel ve geleneksel
eğlence ortamlarında çalgıcı ve âşıklar temel gelenek kültürü
aktörü olarak işlev görürler. Diğer yandan özel eğlencelerde
çalgı çalmak ve dans etmek konusunda yetenekli
katılımcılar hünerlerini sergilerler. Yaren meclisi, sıra gecesi,
barana vb. ise yerel müzik ve halk oyunu belleğinin
icra edildiği, öğrenildiği, geliştirildiği, dolayısıyla aktarılarak
yaşatıldığı gelenek kurumları ve mekânlarıdır. Bireyler
eğlence etkinliklerinde çalgı çalarak, şarkı söyleyerek ve
dans ederek bir yandan kültürlerini yaşatırlar, diğer yanplays,
Özdemir 2006; Özhan vd. 1997).
Equestrian games and competitions is one the historic common cultural
heritages of the Turkish world. As the originator of the steppe
horsemen civilisation horses take an important part the lives of the
Turks. They always put an activity regarding horses and riding into
their entertainment occasions like festivals, carnivals, ceremonies
and etc. Horse races are held during official and religious holidays,
local festivals and similar occasions. “Gökbörü” game called “öndül
kapmaca” in Turkey and “kökperi”, “köpkeri” in Turkistan is still
actively performed in Kirghizistan, Uzbekistan and Turkmenistan.
“Gökbörü” is accepted as a historical and national game and
kept alive as a common national heritage. “Cirit Oyunu” (javelin
game) being known as ancestral sport is especially common in
Balıkesir, Söğüt, Konya, Kars, Erzurum, Bayburt and etc in Turkey,
as well as widely performed also bay the Turkistan Turks. It is
also common to perform archery activities during those equestrian
occasions.
Another common cultural heritage among Turkish entertainment
world is wrestling and accepted as an ancestral sport. In that regard
the acceptance of “Kırkpınar Yağlı Güreşleri” (Kırkpınar Oil
Wrestling Competition) - with its 656 years of history - in to the
UNESCO Intangible cultural heritage list is very important. In
Turkey various kinds independent occasions of wrestling including
oil wrestling, karakucak wrestling, aba wrestling are accepted with
a large turnout.
Music and dance are core traditions constituting the entertainment
culture. Most of the times music and dance performance is the sole
activity within an entertainment occasion and they are an inseparable
part of festival, carnivals and celebrations. Most of the time
attendees sing and dance alone or together while being accompanied
by local instruments. “Çalgıcı” (Musicians) and “aşık” ( folk
singers) are the main agents in local and traditional occasions that
produce the culture. Attendees might also give it a try to prove their
abilities on music and dancing.
“Yaren meclisi”, “sıra gecesi”, “barana” and others are traditional
institutions and spaces where local music and folk dance knowledge
is practiced, thought, developed and transferred. Individuals keep
their culture alive, display their social, gender and cultural roles
as they have fun with playing instruments, singing folk songs and
dancing. Traditional music and folk dance are still performed with
joy across the Turkish world as the symbol of both cultural identity
and the intention to live together. Lately as a result of the advance
of urban entertainment sector, even during the local entertainment
occasions local music and dance are getting less and less performed.
In that regard it is important to protect and revive these type of traditional
activities within their local characteristics and structure
while providing public attendance. As such by protecting national
and local unique properties, the negative impact of global entertainment
industry’s standardising effect could be avoided.