ortak_miras_final

Common Heritage
498
Ortak Miras
renk renk birer sanat eseri olan desenli örme işleri, şaşırtıcı
incelikte tekniğe de sahiptir. Makedonya’da kadınların
birbirinden güzel el işlerinde eski sanatlarımızın izleri görülür.
Örgü işleri beş, üç veya iki şiş veya tığ, mekik, firkete
gibi araçlarla yapılır. Gelin ve annesi tarafından, damat
ailesine ve okuntu (davetli) hediyesi olarak örülen oyalı
yazmalar, çorap ve keseler çeyiz sandıklarını doldurur. Keselerin
para, saat, mühür, tütün ve ağızlık koymak için kullanılan
çeşitli formları vardır. Balkanlarda Türk düğünlerinde
damadın arkadaşlarına para kesesi hediye edildiği
bilinmektedir. Bu keselere testi, lale gibi helal kazanç ve
dürüstlük gibi anlamlar yüklenen motifler işlenir.
Oyanın kelime anlamı; ince zarif süs demektir. Türklerde
kız ismi olarak da kullanılan “oya”nın yabancı dilde kelime
karşılığı yoktur. Oyalar süslemek amacıyla kullanılan, iki
veya üç boyutlu ince teknikli örgülerdir. Renk renk ipek
ipliklerle örülmüş, zarafetin timsali iğne oyalarının yanında,
tığ, mekik, firkete gibi araçlarla örülen, pul, boncuk,
koza, kumaş parçaları vs. malzemelerle zenginleştirilenleri
de vardır. Oyalar kullanılan alet adıyla; mekik oyası, iğne
oyası, malzeme adıyla; boncuk oyası, koza oyası gibi isimler
alır. Türk kadını kendi fesini, başörtüsünü, göyneğini
oyalarla süslemekle kalmamış, Zeybek’inin de başına oyalı
başlıklar giydirmiştir. Örneğin Bolu Göynük’te; fes, taç ve
dal oyalarına özel bir değer verilerek, aile yadigarı olarak
saklanmakta ve yeni nesillere aktarılmaktadır (Soysaldı,
2013:105). Örgü sanatlarımızdan tentene ya da danteller,
Orta Asya’dan Balkanlar’a, ev dekorasyonunda perde,
masa örtüsü, yatak takımlarını süsleyici unsur olarak çok
sık karşılaşılan eşyalardandır. Halen Anadolu Türklerinde
kız çeyizinde oyaların özel bir yeri olup camekan oya
sandıklarında sergilenmekte ve saklanmaktadır. Balıkesir
Gönen’de kurulan oya pazarı da yaşayan oya işlerininin
göstergesidir. Yaylalarda ve konak bahçelerinde gördükleri
çiçekleri ince kadın ruhunun estetiğinde şekillendirerek
işleyen, maharetli eller dallı oya adı verdiği üç boyutlu
iğne oyalarında kalıcı hale getirmiştir.
Türk kadını peşkir, hamam havlusu, yatak çarşafı gibi eşyaların
saçaklarını bile bağlayarak dantele dönüştürmüş,
dünyada benzeri olmayan bağlama dantel örnekleri kazandırmıştır.
Bağlama danteller Amasya-merzifon ve Kastamonu
merkezinde en ince örneklerini vermişlerdir.
Geçmişte nakış bütün süsleme sanatlarına özellikle de kalemişi,
tezhip ve minyatür (tasvir resmi), nakkaş ise süsleme
yapan ressam gibi anlaşılmaktaydı. Bugün ise nakış
işleri kumaş üzerine iğne-iplikle yapılan işleme (süsleme)
sanatıdır. Bu işlemeler de Türk dünyasının ortak kültür
varlıklarıdır. Aynı işleme teknikleri benzer uygulama
alanları ile kültür coğrafyamızın her yerinde karşılaşmak
mümkündür. Örneğin; klasik dönem Osmanlı saray sa-
The meaning of the word ‘’oya’’is fine elegant ornament. Oya,
which is also used as a girl’s name among Turks, does not correspond
in a foreign language. ‘’Oya’’ that is a two or three-dimensional
fine-work pattern is used for decorating. Besides point lace
that is made with colourful silk yarns is the sample of elegance,
there are other kinds that is made with the materials such as spacer,
bead, cocoon, fabric and etc. with the help of the tools such as crochet
hook, weaver’s shuttle and hairpin. These are named according
to the used tools such as mekik oyası (made with weaver’s shuttle),
iğne oyası (made with neddle) as well as materials such as boncuk
oyası (made with beads) and koza oyası (made with cocoon). The
Turkish woman not only decorate her fez, headscarf and shirt with
oya but also dress her up with the headwear decoreted with oya.
For example, fez and crown are kept as a family heir and transferred
to new generations in Göynük, Bolu (Soysaldı, 2013:105).
Laceworks which are from our knitting arts are very common items
from Central Asia to the Balkans, are seen as the elements of ornaments
of curtains, tablecloths, bedding in home decorations. Oya
has a special place in the dowery of the bride currently in Anatolian
Turks and they are exhibited and hiding on the glass cases. The
bazaar that is established in Gönen, Balikesir is also a sign of oya.
The three-dimensional point lace called as ‘’dallı oya’’ is made by
talented women by being shaped like the flowers that they see in the
summer ranges and gardens of palace.The Turkish woman made
lace by connecting even the fringes of things such as napkin, bath
towels, bed sheets and so they gave examples of binding lace which
is unprecedented in the world. These lace gave the thinnest samples
in the center of Merzifon, Amasya and Kastamonu.
In the past, embroidery was regarded as a painter, ornament and
miniature (painting) in all decorative arts; the nakkaş (painter)
was regarded as a painter making decoraitons. Today, embroidery
works are made with needle and yarns on fabrics. These are
the common cultural assets of the Turkish world. It is possible to
encounter the same embroidery techniques all over the cultural
geography with similar application areas. For example; these embroideries
have a considerable place among the Ottoman palace
arts in the classical period (Barışta, 1995, Barışta, 2016: 21-28).
Among these embroideries, there are upholstery and wearing apparels
such as Otağ-ı Hümayun (the Ottoman Imperial Tent Complex),
Puşide (pall), mimbar curtains, prayer rugs, wedding dresses
(bindallı etc.), wall hangings, bundles, napkin and belt. The embroideries
in classical period are the reflections of the splendor of
Ottoman palace fabrics. Prior to the industrial revolution, there
were only a few colored patterns in the woven fabrics, except for
the palace clothing and upholstery. For this reason, colored patterns
are made with the embroideries in clothing and household goods,
additional decorations such as oya, lace and cord or hand-made
paint and printing works.
Besides that handicrafts have taken a very important place in the
palace culture in the cities, they have also been in the forefront in