ortak_miras_final

yer almaktadır. Ağaç, asma veya sebze yetiştirecek alanlar
ve çiçek yetiştirilen bölümler de bulunabilmektedir. Osmanlı
Dönemi’nde de avlu günlük yaşamımın geçirildiği
önemli bir mekân olarak kullanılmıştır. Ev işlerinin yapılması
sırasında rahat çalışmayı sağlamak; kışlık yiyecekleri
hazırlamak, odun kesmek, hayvan bakımı, yemek ve ekmek
pişirmek, sebze-meyve yetiştirmek gibi faaliyetlerin
mahremiyetini korumak ve diğer ev müştemilatının güvenliğinin
temini için avlu çevresi yüksek, kalın ve sağır
duvarlarla çevrilmiştir (Demirel ve diğer 1992: 704). Böylelikle
avlu, korunaklı bir dış mekân olarak evin ayrılmaz
bir parçası olmuştur.
Avlularda veya odalarda bulunan ocak, Türk evinin en
önemli sembolüdür. Altay mitlerine göre ateş, Tanrı Ülgen
tarafından ocağıyla birlikte gönderilmiş ve kutsal sayılmıştır.
Ocağın göklere ulaşan dumanı ise kulun dileği
olarak görülmüştür. Bu doğrultuda aile ocağı kavramı
önem kazanmış ve “Atanın yaktığı ateş, annenin kurduğu
ocak” anlayışı gelişmiştir (Ögel 2002:502). Göçürülebilir
evlerden itibaren de ocak, Türk evininin en önemli
unsurlarından birisi olmuştur. Ocak, göçer evlerin tam
ortasında bulunulmuştur. Ocak ve ev kavramları o denli
iç içedir ki bazen ocak ev yerine dahi kullanılmıştır. Eski
dönemlerde sönmesi durumunda ocağı tekrar yakmak
zor olduğundan ocağın devamının sağlanması da büyük
önem taşımıştır. Ocak ataların etrafında toplandığı bir
kamp alanı oluşturmasından dolayısıyla aileyi veya soyu
sembolize etmektedir. Ocak ve aile ocağının kutsallığı bütün
Türk boyları arasında yaygın olarak devam etmektedir
(Çobanoğlu 2013: 71). Bu nedenle günümüzde bunun
uzantısı olarak bazı dualarda ocağın tütmesi bazı beddualarda
ocağın sönmesi söz konusu edilir. Ocağın sönmesi,
evin ve ailenin dağılması anlamına gelirken; tütmesi, aile
birliği ve hayatın devam ediyor oluşuna işarettir. Her evin
ocağı olduğu gibi köy evlerinin ortak kullandığı ocak ve
fırınlara da rastlanmaktadır.
Türk evinin bir diğer önemli
unsuru da kuyudur. Su
kuyusu hem evin, hem mahallenin
hem de bağ ve bahçenin
hayat kaynağı olarak
görülmektedir. Dîvanu Lugâti’t-Türk’te
geçen kuyu ile
ilgili kelimeler o dönemde
kuyuya büyük önem verildiğini,
kuyulu ve kuyusuz evlerin
birbirinden ayrıldığını,
kuyu kazma işinin bilgi ve
tecrübeye dayandığını ve ayrı
bir iş kolu olarak görüldüğüsidered
as the human Being’s wish. In this direction, the concept of
the “hearth and home” has become crucial and the understanding
of “the fire lit by father, the fireplace set up by mother” has emerged
(Ögel 2002:502). As from the nomad houses, the fireplace has become
one of the most fundamental elements of the Turkic house.
It was located in the middle of the nomad houses. The concepts of
the fireplace and the house are so intertwined that sometimes fireplace
was used instead of house. It is also important to ensure the
perpetuity of the house as it is difficult to light the fireplace again
in case of blowing out. Because the fireplace forms a camping area
that ancestors gather around, it symbolizes family or descent. The
sanctity of fireplace and the family hearth is widespread among all
Turkic tribes (Çobanoğlu 2013: 71). For this reason, as an extension
of this, today in some prayers the phrase “keep the home fires
burning””, on the other hand in some curses the phrase “blown out
of the fire” are mentioned. The blowing out of the fireplace means
the disintegration of the house and the family, which is a sign of the
continuity of life and family unity. As well as each house has fireplace,
there are also fireplaces and hearths that are used collectively
in the village houses.
Another fundamental part of Turkic house is well. The water well
is seen as a source of life for both the home and the neighborhood
as well as for the vineyards and the orchards. Words related to the
well in Dîvanu Lugâti’t Turk designate that at that time great importance
was attached to the well, that the houses with and without
wells were separated from each other, that the well digging required
to have knowledge and experience and that it was esteemed as an
exclusive separate business line(Ögel 2000b: 111-113). Until recently,
there were also wells in Asia or in Anatolia where water
can be pumped in many of the house courtyards. The water need
was met by these or from the neighborhood fountain. There are
also houses having ponds/pools that develop over time to meet water
needs. The in-house ponds that we see today in Safranbolu are
interesting because they show the level of household cultures. Here,
water has come to the forefront with its aspects of cleanliness as well
as rest and visuality. In the ancient Turkic religion, since water was
considered as sacred, they took
care of it by avoiding from pollution.
In the following periods,
Buddhism and Islam encouraged
cleanliness. Since ancient times,
the words “çimek” and “yunak
(bath)” have come widespread
in acknowledgement of the word
“hamam” (Ögel 2000b: 103).
Besides the ones in the houses,
there exist collective baths used
collectively. It is seen that the collective
baths in villages are located
especially at streamsides.
House & Architecture
145
Ev & Mimari