AC 10 2010 (PDF, 1.35 MB) - Federale Overheidsdienst Justitie ...

Nr. 603 HOF VAN CASSATIE 2509
die werd overeengekomen in het kader van haar echtscheiding door onderlinge toestemming,
ofschoon:
- de overeenkomst bijna dertig jaar oud is;
- zij een nieuw huishouden heeft gevormd;
- zij eigen inkomsten heeft die gelijkwaardig zijn aan die van haar ex-echtgenoot;
- de betaling van die onderhoudsuitkering zo zwaar doorweegt op de inkomsten van (de
verweerder) dat zijn inkomsten lager zijn dan het leefloon voor een alleenstaande in de zin
van de wet van 26 mei 2002 waarbij de wet van 7 augustus 1974 tot instelling van het
recht op een bestaansminimum werd vervangen;
- niets erop wijst dat die toestand op enigerlei wijze te wijten is (aan de verweerder)
aangezien de bedongen indexering van de onderhoudsuitkering geëvolueerd is op een
wijze die in wanverhouding staat tot zijn inkomsten, die bestaan in een pensioen van de
Rijksdienst voor pensioenen.
Door al die bijzondere omstandigheden samen krijgt de verdere uitvoering van de overeenkomst
van 26 september 1979 betreffende de betaling van een onderhoudsuitkering na
echtscheiding door (de verweerder) aan (de eiseres) de kenmerken van een misbruik van
recht.
Op dat punt is de verwijzing naar artikel 23 van de Grondwet niet irrelevant, aangezien
niet kan worden geduld dat de uitvoering van een overeenkomst kan rechtvaardigen dat
iemands recht op een menswaardig leven wordt miskend. Dat is hier wel degelijk het
geval daar, zoals eerder werd uiteengezet, (de verweerder) na betaling van de litigieuze
onderhoudsuitkering nog slechts 471,58 euro per maand overhoudt, dus minder dan het
leefloon".
Grieven
Er is sprake van misbruik van recht als de houder van een recht dat recht uitoefent met
geen andere bedoeling dan de andere schade te berokkenen of dat doet zonder redelijk of
voldoende belang. Dat is het geval wanneer de schade die aan de derde wordt berokkend
volstrekt buiten verhouding staat tot het voordeel dat de houder van het recht nastreeft of
heeft verkregen.
Misbruik van recht wordt dus gekenmerkt door de uitoefening van een recht op een
onredelijke en onevenredige wijze die de grenzen van de normale uitoefening ervan te
buiten gaat en, wanneer de oorzaak van dat recht in een overeenkomst vervat is, strijdig is
met de uitoefening te goeder trouw van die overeenkomst.
Uit de bestreden redenen (van het beroepen vonnis) valt evenwel af te leiden dat de
eiseres, wanneer zij de vordering tot afschaffing van de onderhouduitkering betwist, en
bijgevolg, vordert dat die uitkering verder wordt betaald, het recht op die uitkering, dat zij
bezit op grond van de aan de echtscheiding door onderlinge toestemming door de partijen
voorafgaande regelingsakten, niet uitoefent op een onredelijke en onevenredige wijze die
de uitoefening van dat recht te buiten gaat of strijdig is met de uitoefening te goeder trouw
ervan.
Het voordeel dat zij haalt uit de uitoefening van dat recht werd, net zoals het nadeel dat
de uitoefening ervan aan de verweerder kan berokkenen, met kennis van zaken bedongen.
Het vroegere artikel 301 van het Burgerlijk Wetboek gaf de partijen immers het recht
om in de aan hun echtscheiding door onderlinge toestemming voorafgaande regelingsakten
te bedingen dat de overeengekomen onderhoudsuitkering door de rechter gewijzigd
of aangepast kon worden en dat hebben zij niet gedaan.
De reden waarom het bedrag van de door de verweerder te betalen onderhoudsuitkering
wegens de indexevolutie is gestegen, is dat zij in de overeenkomst was opgenomen.