AC 10 2010 (PDF, 1.35 MB) - Federale Overheidsdienst Justitie ...

Nr. 605 HOF VAN CASSATIE 2515
verbruiklening, ongeacht langs welke weg deze gelden ter beschikking worden gesteld 4 .
Net als in onze buurlanden bestaat in België overigens een duidelijke tendens om de
verbruiklening niet langer als een reële overeenkomst, maar wel als een louter consensuele
overeenkomst te aanzien 5 .
4. Uit de rechtspraak van Uw Hof blijkt alleszins dat de overeenkomst van geldlening
de plaats kan innemen van een andere verbintenis en dus ten gevolge van schuldhernieuwing
kan ontstaan 6 . Ook in dat geval is er geen traditio door de lener aan de
ontlener in het kader van de leningsovereenkomst. De lener had immers reeds de
beschikking over de ontleende som in het kader van een andere overeenkomst.
In onderhavig geval staan we voor een vergelijkbare situatie. De eiseres moest de prijs
van de aandelen ingevolge de verkoop aan de bedrijfsleider betalen. De verbintenis om de
prijs te betalen is volgens de appelrechters omgezet in een verbintenis om een bedrag
gelijk aan het saldo van de verkoopprijs terug te betalen met interest in het kader van een
geldlening.
5. Artikel 1271, 3° BW bepaalt dat schuldvernieuwing tot stand komt wanneer de
schuldenaar tegenover zijn schuldeiser een nieuwe schuld aangaat, welke gesteld wordt in
de plaats van de oude, die teniet gaat.
De overeenkomst tussen de eiseres en haar bedrijfsleider om de verkoopprijs van de
aandelen in het kader van een geldlening ter beschikking te stellen van de vennootschap
heeft schuldvernieuwing tot gevolg. De verbintenis om de verkoopprijs van de aandelen te
betalen gaat teniet en wordt vervangen door een verbintenis om het geleende bedrag terug
te betalen met interest.
Indien de overeenkomst noverend werkt is de boeking in rekening-courant van de eiser
niet langer het gevolg van de verkoop van de aandelen, maar wel van de geldlening.
De appelrechters hebben dan ook naar recht kunnen oordelen dat de bedrijfsleider de
koopsom vrijwillig ter beschikking stelde van de vennootschap, om daar, tegen interesten,
gebruik van te maken.
Eiseres betwist overigens niet dat zij de beschikking had over het geleende geld, maar
enkel dat dit geleende geld haar door de lener werd overhandigd in het kader van de
leningsovereenkomst.
6. Uw Hof oordeelde in het hoger geciteerd arrest van 16 november 2006 (AR
F.05.0068.F) uitdrukkelijk dat een geldlening de vorm kan aannemen van een inschrijving
op de rekening-courant van de aandeelhouder of bedrijfsleider.
Dit arrest werd door auteur FORESTINI sterk bekritiseerd. De auteur stelt dat het
loutere feit voor de overeengekomen en bepaalde prijs een interest voort te brengen en
bovendien, het loutere feit van zijn boeking in de rekening-courant crediteren van de
aandeelhouder of van de bedrijfsleider, de administratie niet toelaten de tot stand
gebrachte verrichting te herkwalificeren in een geldlening in de zin van artikel 18 WIB 92
zonder dat de juridische gevolgen worden aangetast 7 . De auteur verzet zich daarmee tegen
het administratieve standpunt om in iedere boeking op rekening-courant waarbij interest
wordt verbeurd een geldlening te zien.
4 Conclusies van adv.-gen. A. HENKES bij Cass. 16 november 2006, F.05.0068.F, Pas. 2006, nr. 569.
5 R. DEKKERS, A. VERBEKE, N. CARETTE en K. VANHOVE, Handboek Burgerlijk Recht, Deel III, Intersentia,
2007, nr. 1288.
6 Cass. 21 december 1971, AC 1971, 407; Cass. 3 maart 1972, AC 1972, 618; In die zin V.
VERCAMMEN-VAN DEN VONDER, Commentaar bij artikel 1905 BW, in Bijzondere overeenkomsten.
Commentaar met overzicht van rechtspraak en rechtsleer, Kluwer, BW. ART. 1905-1.
7 R. FORESTINI, "Artikel 18, 4° van het WIB 1992 en de problematiek van de interesten als dividenden
of wanneer Napoleon en Portalis zich in hun graf omkeren ...", TFR 2007, 488.