You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ж аңа заттар синтездеуде анорганикалык химияның да, көп<br />
табыстары бар. Қазір белгілі химиялык косылыстардың саны<br />
3 миллионға жуык, оньщ 300 мыңы анорганикалык косылыстар.<br />
Осы косылыстардың көпшілігі табиғатта кездеспейтін, адам колымен<br />
ж асалғаң синтетикалык косылыстар. Осы сонғы 10 жылдың<br />
ішінде 500 мың косылыс синтезделді, яғни жылына 50 мың<br />
косылыс алынған десек, соның 8 мыцы анорганикалык косылыстар<br />
екен. Солардың мацыздылары: түрлі керекті касиетті (оңай<br />
не киың балқитын, өте катты не жұмсак; отка, суға, кышкыл мен<br />
сілтіге берік т. б.) кұймалар, мысалы карбид, нитрид, борид, ф осфид<br />
ж эне силицид сияқты аса катты кұймалар — осы анорганикалык<br />
химияныц табыстары.<br />
Силикат ж эне керамика заттарыныц ж аца ѳндірісі — отка<br />
берік, химиялык тұракты шыны керамикалар. Аса катты, оптикалык<br />
шынылар, баска кұрылыстык материалдар, минералдык<br />
кышкылдар, сілтілер, тұздар, кұнарландырғыштар, шала өткізгіштер,<br />
диэлектриктер, квант генераторларыныц материалдары,<br />
аса өткізгіштік ж әне магниттік қасиетті материалдар — осы<br />
анорганикалык синтездіц табыстары.<br />
Комплексті косылыстар синтезі өте үлкен өріс алуда. Әсіресе<br />
ерекше маңыздысы — сирек кездестін ж эне радиоактивті эл е<br />
менттер технологиясы жөнінде зор табыстар. М үндағы негізгі<br />
міндет — комплекстердіц кұрылысын ж әне олардағы химиялык<br />
• байланыстың табиғатын зерттеу.<br />
Анорганикалык химияныц ж аца материалдар синтездеудегі<br />
ец соңғы табыстарыныц бастысы-аскын ѳткізгіштігі бар керамикалардыц<br />
алынуы. 1986— 87 жылдары бірнеше елдіц ғалымдары<br />
ерекше касиеті бар оксидтік материалдарды синтездеп, олардыц<br />
металдарға үксап кәдімгі бөлме температурасында төменгі кедергі,<br />
ал 9;-100° Қ дейін суытканда шексіз өткізгіштікке ие болатынын<br />
дәлелдеді. Бұл материалдардыц ж әне ашылған кұбылыстың<br />
болашағы, берер пайдасы өте үлкен. Тек куатты электр энергияларын<br />
тасымалдайтын казіргі сымдарды асқын өткізгіштігі бар<br />
керамикалар"мен алмастырса (әрине ол үшін алдымен аса төменгі<br />
суықты іске асыратын тәсіл белгілі болу керек). 10-15% электр<br />
энергиясын бірден үнемдеуге болар еді, себебі казіргі сымдармен<br />
электр тогын тасы малдағанда кызудыц әсерінен осындай энергия<br />
шығынданады.<br />
Анорганикалык заттар синтезінде алда тұрған міндет — анорганикалык<br />
полимерлердіц ж аца түрлерін алу.<br />
Бүл ж аца заттарды синтездеуде химияныц алдына күн сайын<br />
ж аца талаптар, ж аца міндеттер койылуда, мысалы, реактивтік<br />
двигательдер мен снарядтарга лезде жанатын өте калориялы<br />
сұйык отын синтездеу ж эне т. т. керек болды.<br />
• Химиялык синтездіц алга койып отырган максаты-кажетті<br />
касиеті бар заттардыц қандайын болса да колдан ж асап алу.<br />
Технология процестерін жаксарту. Химиялык<br />
процестерді ж аксарту, ж ацарту жөніндегі ғылыми-зерттеу<br />
жүмыстарыныц біркатар табыстары соцгы кезде өнеркәсіпке<br />
II
Change language